Δηλαδή, η στείρωση δεν κάνει πάντοτε καλό στα σκυλιά; Τι έγινε ξαφνικά κι όλα αυτά που ξέραμε για την πυομήτρα, τον καρκίνο του μαστού, και την διόγκωση του προστάτη δεν ισχύουν πια; Δηλαδή υπάρχει περίπτωση ακόμα και να τα βλάψει;
Πράγματι, σε πολλές περιπτώσεις, η στείρωση έχει ευεργετικά αποτελέσματα, όχι όμως πάντοτε. Όπως οποιαδήποτε ιατρική πράξη, η στείρωση έχει ενδείξεις και αντενδείξεις. Εδώ και σχεδόν σαράντα χρόνια, λίγο λίγο, τα επιστημονικά δεδομένα συσσωρεύοντσι, και τώρα βλέπουμε ότι είναι πάρα πολλά και πάρα πολύ σοβαρά για να τα αγνοήσει ο κάθε συνειδητός κτηνίατρος και ο κάθε υπεύθυνος κηδεμόνας σκύλου. Η στείρωση ΔΕΝ είναι πάντοτε ακίνδυνη για τα σκυλιά.
Οι παρενέργειες της στείρωσης χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: παθολογικές καταστάσεις που έχουν σχέση με καρκίνους*, και παθολογικές καταστάσεις που δεν έχουν. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει παθήσεις από διάφορα συστήματα του οργανισμού, όπως το ουροποιητικό, το μυοσκελετικό και το δέρμα, καθώς επίσης και διάφορα μεταβολικά και αυτοάνοσα νοσήματα. Και ενώ υποτίθεται ότι η στείρωση κάνει τα σκυλιά πιο εύκολα διαχειρίσιμα, στην δεύτερη κατηγορία παρενεργειών ανήκουν και διάφορες, όχι και τόσο σπάνιες, διαταραχές συμπεριφοράς. Είναι μακρύς ο κατάλογος των επιπτώσεων της στέρησης των γονάδων στην υγεία των σκυλιών, τόσο όμως τα κακοήθη νοσήματα όσο και τα μη κακοήθη έχουν σχέση με έναν αδένα που βρίσκεται στην βάση του εγκεφάλου, πίσω από την μύτη και στο ύψος των ματιών, και ονομάζεται υπόφυση (pituitary gland).
Το πρώτο πράγμα που μαθαίνουν για τις ορμόνες οι φοιτητές όλων των ιατρικών σχολών, στο μάθημα της Φυσιολογίας, είναι ότι υπόφυση αποτελεί το "γενικό επιτελείο" των ενδοκρινών αδένων όλων των σπονδυλωτών ζώων, του ανθρώπου και του σκύλου συμπεριλαμβανομένων. Η γενεσιουργός αιτία όλων των παθολογικών καταστάσεων που ενδέχεται να ακολουθήσουν την στείρωση είναι η υπερπαραγωγή από την υπόφυση μιας ορμόνης που λέγεται ωχρινοτροπίνη [luteinizing hormone (LH)]. Η ορμόνη αυτή, λόγω της δράσης της, υπάγεται στις γοναδοτροπίνες. Με άλλα λόγια, η ωχρινοτροπίνη (LH) είναι γοναδο-τρόπος, που σημαίνει ότι δρα στις γονάδες, δηλαδή στους όρχεις και τις ωοθήκες, με σκοπό να ρυθμίσει την λειτουργία τους.
Όμως η Φύση τα έχει φτιάξει όλα πολύ πιο σοφά από ό,τι νομίζουμε. Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Οι ενδοκρινείς αδένες δεν κάνουν "του κεφαλιού τους", και η υπόφυση υπακούει κι' αυτή με τη σειρά της σε "άνωθεν εντολές" που λαμβάνει από μια εγκεφαλική δομή η οποία βρίσκεται ακριβώς από πάνω της, ονομάζεται υποθάλαμος, και εκτελεί, κατά κάποιον τρόπο, χρέη "φρένου" ή "θερμοστάτη".
Από τον υποθάλαμο εκκρίνονται εκλυτικοί παράγοντες, που είναι επίσης ορμόνες και υπαγορεύουν στην υπόφυση τις εντολές που πρέπει να στείλει στην περιφέρεια (δηλαδή τους άλλους ενδοκρινείς αδένες) σχετικά με την περιοδικότητα, την έναρξη και την αναστολή της λειτουργίας τους. Ένας από αυτούς τους εκλυτικούς παράγοντας είναι ο εκλυτικός παράγοντας της γοναδοτροπίνης (GnRH = Gonadotropin Releasing Hormone), που παλαιότερα λεγόταν "Gonadotropin Releasing Factor" και διεγείρει την έκλυση της ωχρινοτροπίνης.
Σε ένα άθικτο (ακέραιο) σκυλί, είτε αρσενικό είτε θηλυκό, που ΔΕΝ είναι στειρωμένο, η ωχρινοτροπίνη μπαίνει στην κυκλοφορία του αίματος και φτάνει στις γονάδες, για να συνδεθεί με τους αντίστοιχους υποδοχείς και να προκαλέσει την έκκριση των στεροειδών ορμονών, είτε της τεστοστερόνης (στα αρσενικά) είτε της οιστραδιόλης (στα θηλυκά), αντιστοίχως. Σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να πούμε ότι υποδοχείς ωχρινοτροπίνης δεν υπάρχουν μόνον στις γονάδες. (Keep this in mind).
Εν συνεχεία, οι στεροειδείς ορμόνες μπαίνουν στην κυκλοφορία του αίματος, περνούν από τον υποθάλαμο και την υπόφυση, και ειδοποιούν (δίνουν "σήμα") να σταματήσει η παραγωγή GnRH και LH. Με αυτόν τον μηχανισμό, που λέγεται αρνητική επανατροφοδότηση (negative feedback), επιτυγχάνεται η επιθυμητή συγκέντρωση της ωχρινοτροπίνης, η οποία σε ένα ακέραιο σκυλί δεν ξεπερνά τα 5 νανογραμμάρια ανά κυβικό εκατοστό αίματος (συχνά μάλιστα δεν φτάνει ούτε το 1 νανογραμμάριο). Στα στειρωμένα σκυλιά όμως, εφόσον οι γονάδες έχουν αφαιρεθεί, αυτή η αρνητική επανατροφοδότηση δεν υφίσταται, κι εδώ ακριβώς βρίσκεται όλη η ουσία του παθογενετικού μηχανισμού.
Χωρίς αρνητική επανατροφοδότηση, ο υποθάλαμος δεν λαμβάνει "σήμα" για να σταματήσει την έκκριση GnRH, η υπόφυση λειτουργεί σαν μηχανή χωρίς "θερμοστάτη", και η στάθμη της LH εκτοξεύεται σε υπερφυσιολογικά επίπεδα που ξεπερνούν τα 90 νανογραμμάρια ανά κυβικό εκατοστό αίματος, και αυτές οι συγκεντρώσεις παραμένουν υψηλές για όλην την υπόλοιπη, μετά την στείρωση, ζωή του σκυλιού. Καθώς όμως δεν υπάρχουν πλέον γονάδες, η LH θα στοχοποιήσει τα κύτταρα άλλων οργάνων που διαθέτουν τους υποδοχείς, για να συνδεθεί. Κύτταρα και ιστοί που διαθέτουν LH υποδοχείς βρίσκονται, μεταξύ άλλων, στα όργανα του ουροποιητικού συστήματος, στα οστά και τις αρθρώσεις, στον θυρεοειδή αδένα, στο πάγκρεας, στα επινεφρίδια, στο ενδοθηλιο των αγγείων, στις λείες μυϊκές ίνες, και στα λεμφοκύτταρα (τόσο στα B- όσο και στα T-λεμφοκυτταρα).
Κάτι πολύ ενδιαφέρον, που όμως κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα, είναι ότι, στους ιστούς των στειρωμένων σκυλιών υπάρχουν περισσότεροι LH υποδοχείς, κι αυτό τα κάνει ακόμη περισσότερο ευάλωτα στις υψηλές συγκεντρώσεις της ωχρινοτροπίνης. Καθώς συνδέεται με τους υποδοχείς, η LH παρεμποδίζει την φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων (με αποτέλεσμα την μείωση της ποσότητας θυρεοειδικής ορμόνης που εκκρίνεται από τον θυρεοειδή -> υποθυρεοειδισμός), εντατικοποιεί την λειτουργία τους (με αποτέλεσμα την υπερπαραγωγή κορτιζόλης από τα επινεφρίδια -> νόσος Cushing), διεγείρει την παραγωγή οξειδίου του αζώτου το οποίο προκαλεί χαλάρωση των λείων μυϊκών ινών και των συνδέσμων (με αποτέλεσμα την ακράτεια ούρων και την ευπάθεια των αρθρώσεων), διεγείρει τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων (με αποτέλεσμα καρκίνους) και ούτω καθ' εξής.
Τι πρέπει να κάνουμε τώρα, λοιπόν; Να στειρώνουμε τα σκυλιά ή να μην τα στειρώνουμε; Μήπως δεν πρέπει να τα στειρώνουμε πάντοτε όλα, αλλά μόνο κάποια από αυτά, στον κατάλληλο χρόνο και όταν υπάρχει ειδικός λόγος; Και τι θα γίνει με τα ανεπιθύμητα κουτάβια και τον υπερπληθυσμό; Μήπως οι υπεύθυνοι κηδεμόνες μπορούν να κρατήσουν τα σκυλιά τους αστείρωτα, αν προσέξουν; Κάποτε μπορεί να νομίζαμε πως τα ξέραμε ολα. Τώρα, τουλάχιστον, ξέρουμε ότι υπάρχουν πράγματα που ξέρουμε και πράγματα που δεν ξέρουμε. Ξέρουμε επίσης ότι υπάρχουν και άλλοι, εναλλακτικοί τρόποι στείρωσης*, εκτός από τον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων. Το ιστορικό, η ηλικία, το φύλο, η φυλή και το μέγεθος των σκυλιών μπορούν να μας βοηθήσουν να αποφασίσουμε ποιος είναι ο πιο κατάλληλος για κάθε ένα από αυτά.
Και όσα έχουμε στειρώσει ήδη από παλιά; Μπορούμε να κάνουμε κάτι και γι' αυτά, όπως να μειώσουμε προληπτικά τα επίπεδα της LH τους για να αποτρέψουμε ενδεχόμενες ασθένειες; Δεν υπάρχει μια απάντηση για την κάθε ερώτηση. Χρειαζόμαστε περισσότερη έρευνα και κλινικές δοκιμές, γι' αυτό και δεν μπορούν να απαντηθούν όλες οι ερωτήσεις. Η ερώτηση πάντως που σίγουρα έχει απαντηθεί είναι μια: η στείρωση μπορεί να κάνει ζημιά. Το αν σε κάποιες περιπτώσεις, το όφελος υπερκαλύπτει την ζημιά, αυτό είναι μια άλλη συζήτηση για μια άλλη μέρα.
Πρωτότυπο κείμενο στα αγγλικά, εδώ: https://www.bva.co.uk/news-and-blog/blog-article/is-neutering-dogs-a-zero-sum-game/ -- Αναδημοσίευση και εδώ
Παραπομπές
*Are There Reasons Not to Neuter Your Dog? https://www.dogcancer.com/articles/causes-and-prevention/are-there-reasons-not-to-neuter-your-dog/
*spay neuter alternatives -> Sterilization Without Desexing -> Φυλλάδιο (https://www.parsemus.org/wp-content/uploads/2022/12/Hormone-sparing-sterilization-handout-V3.pdf)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου