Ηλεκτρονικό Σημειωματάριο: Πρέπει ή όχι η στείρωση των ζώων συντροφιάς να είναι υποχρεωτική ΔΙΑ ΝΟΜΟΥ;

"Abstract" εδώ: http://filikaki-blog.blogspot.com/2021/07/blog-post_8.html

Στις 20 Μαϊου το βράδυ, η δημόσια διαβούλευση στο νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών για τα ζώα συντροφιάς ολοκληρώθηκε. Τα περισσότερα σχόλια (πάνω από 10.000) συγκεντρώθηκαν στο άρθρο 5 (υποχρεώσεις του ιδιοκτήτη δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς - διάταξη που επιβάλλει την υποχρεωτική στείρωση των δεσποζόμενων). Πάνω από 4.000 σχόλια συγκέντρωσε και το άρθρο 6 που αφορά την εκτροφή, αναπαραγωγή και εμπορία, η οποία θα επιτρέπεται πλέον μόνον στους επαγγελματίες εκτροφείς, και όχι σε ερασιτέχνες, μεταξύ των οποίων υπάρχουν και κάποιοι που προσπαθούν να διασώσουν και να διατηρήσουν αυτόχθονες ελληνικές φυλές, όπως η Αλωπεκίς και ο Ελληνικός Ποιμενικός, από την διατήρηση του οποίου (αν και όχι μόνον) εξαρτάται η συνύπαρξη της παραδοσιακής κτηνοτροφίας με την άγρια ζωή.

Αντίθεση στην στείρωση των αυτόχθονων ελληνικών φυλών σκύλων εκφράζουν, μεταξύ άλλων, σε κοινή συμμετοχή τους στη δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση, και τέσσερεις περιβαλλοντικές οργανώσεις (Αρκτούρος, Καλλιστώ, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας)*, ο Κυνολογικός Όμιλος Ελλάδος (Ιωάννα Γαλανού) και η Ομάδα Μελέτης και Μέριμνας για την Αλωπεκίδα (Ο.Μ.Μ.Α.), που ασχολείται με την μελέτη, μέριμνα και προστασία αυτών των φυλών και ιδιαίτερα της Αλωπεκίδας. Σύμφωνα δε με γνωμοδότηση του δικηγόρου παρ' Αρείω Πάγω Δημητρίου Μπελαντή [1, 2], "στην πραγματικότητα φαίνεται ότι σκοπός του νομοθέτη είναι να αναθέσει τον κύριο ή και τον αποκλειστικό έλεγχο της αναπαραγωγής ζώων συντροφιάς στο επιχειρηματικό δίκτυο εκτροφής, εισαγωγής και πώλησης".

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η συζήτηση έχει πάρει φωτιά. Ο κόσμος έχει διχαστεί και, στην πλατφόρμα avaaz, δύο αντιτιθέμενες ομάδες ανέβασαν το αίτημά τους (petition) και συγκεντρώνουν υπογραφές, η ομάδα του "ΝΑΙ στην υποχρεωτική στείρωση των ζώων συντροφιάς και αδέσποτων και δεσποζόμενων" (Fb1, Fb2, Fb3 και επίσης εδώ -- Fb) και η ομάδα του "ΟΧΙ στην ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ στείρωση ΟΛΩΝ των δεσποζόμενων ζώων" (Fb). Προφανώς, πολλοί φιλόζωοι (μεμονωμένα άτομα, δημοσιογράφοι και φιλοζωικές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων και η Πανελλαδική Φιλοζωική και Περιβαλλοντική Ομοσπονδία) ζητούν την υποχρεωτική στείρωση των δεσποζόμενων, περιμένοντας ότι το μέτρο αυτό θα βοηθήσει να μειωθεί ο αριθμός των ζώων που εγκαταλείπονται, άρα και τα αδέσποτα. Θα γίνει όμως έτσι, ή μπορεί να συμβεί ακριβώς το αντίθετο; Η παγκόσμια εμπειρία έχει αποδείξει ότι η επιβολή της στείρωσης δια νόμου είναι ένα μέτρο που δεν αποδίδει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Πόσο μάλλον όταν δεν προσφέρονται κίνητρα, και δεν εξασφαλίζονται οι κατάλληλες υποδομές, ενώ συγχρόνως οι υπόλοιπες διατάξεις ενός νομοσχεδίου είναι ασαφείς και συχνά αντιφατικές. Το εν λόγω νομοσχέδιο αναθέτει την διαχείριση των αδέσποτων ζώων στους δήμους, όμως το ύψος της χρηματοδότησης για την υλοποίηση των σχετικών διατάξεων δεν προσδιορίζεται.

Οι κυνηγοί και οι κτηνοτρόφοι ασφαλώς και αποτελούν τις πιο σημαντικές πηγές κακοποίησης και εγκατάλειψης, με νόμους μη εφαρμόσιμους όμως κανένα πρόβλημα δεν θα λυθεί και οι παραβάτες θα εξακολουθούν να διαφεύγουν. Για τους κυνηγούς χρειάζεται σοβαρός και μελετημένος έλεγχος (όχι νομοθετήματα διάτρητα, παράλογα και γραμμένα στο πόδι) και για τους κτηνοτρόφους χρειάζεται συστηματική και επίμονη ενημέρωση και παιδεία. (Image από britannica.com)

Ποιος ανευαίσθητος και ασυνείδητος κάτοχος σκύλου θα προτιμήσει να ξοδέψει χρήματα για να κάνει αυτό που ορίζει ο νόμος, ή να παραδώσει το ζώο του στο Δήμο καταβάλλοντας 300 ευρώ (!), και δεν θα προτιμήσει να απαλλαγεί από το βάρος με συνοπτικές διαδικασίες, πάρα πολύ γρήγορα και πάρα πολύ εύκολα; Η εγκατάλειψη είναι ΕΓΚΛΗΜΑ, η υποχρεωτική στείρωση όμως το πιθανότερο είναι ότι, ούτε θα μηδενίσει ούτε θα μειώσει τον αριθμό των ζώων που εγκαταλείπονται, πολύ πιθανόν μάλιστα να τον αυξήσει.

Στην Ευρώπη και την Αμερική, το πρόβλημα των αδέσποτων αντιμετωπίζεται με περισυλλογή, στείρωση, φιλοξενία σε καταφύγια, προσπάθεια υιοθεσίας, και τελικά ευθανασία των ζώων που δεν υιοθετήθηκαν. Η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες στις οποίες η ευθανασία θεωρείται ηθικά απαράδεκτη και απαγορεύεται από το νόμο.

Καμία χώρα στον κόσμο (εκτός ίσως από την Ολλανδία) δεν έχει κατορθώσει να λύσει ριζικά το πρόβλημα των ζώων συντροφιάς που πλεονάζουν - αν όχι ως "αδέσποτα" τουλάχιστον ως ανεπιθύμητα. Στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Γαλλία και την Γερμανία, ζώα που έχουν εγκαταλειφθεί και δεν καταφέρνουν να υιοθετηθούν θανατώνονται, καθώς επικρατεί η άποψη ότι ο γρήγορος θάνατος στο καταφύγιο είναι προτιμότερος από τον αργό και βασανιστικό θάνατο που τα περιμένει στο δρόμο. Αν όμως ο πολιτισμός εξαρτάται από τη στάση μας απέναντι στους αδύναμους που βρίσκονται στο απόλυτο έλεός μας, την ίδια στιγμή που ο θάνατος είναι αποδεκτός ως ανθρωπιστική λύση, κάποιοι άλλοι μπορεί να πιστεύουν ότι οι "αναπτυγμένες" χώρες της Δύσης έχουν θέσει τον πήχυ του πολιτισμού τους πάρα πολύ χαμηλά. (Image από britannica.com)

Η Ελλάδα δεν είναι καλύτερη, ούτε όμως και χειρότερη από πολλές άλλες χώρες, και αν το 1,5 εκατομμύριο ζώα που θανατώνονται κάθε χρόνο στα Αμερικανικά καταφύγια αποτελεί για κάποιους δείκτη πολιτισμού, κάποιοι άλλοι αυτό μπορεί να το θεωρούν υποκρισία.

Σήμερα, σε καμία δημοκρατική χώρα δεν υπάρχει νόμος που να καθιστά τις στειρώσεις των δεσποζόμενων υποχρεωτικές, εκτός από την Ρουμανία και την Κροατία, και εκεί όμως όχι καθολικά. Στην Ρουμανία, το μέτρο όχι μόνον δεν απέδωσε αλλά επιδείνωσε την κατάσταση, καθώς οι άνθρωποι που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να στειρώσουν τα ζώα τους ούτε να πληρώσουν το πρόστιμο διατήρησης μη στειρωμένου ζώου, τα εγκατέλειψαν στο δρόμο, με αποτέλεσμα την αύξηση του πληθυσμού των αδέσποτων.

Στο Λος Άντζελες, όταν οι στειρώσεις επιχειρήθηκε να επιβληθούν δια νόμου (2008), τη χρονιά που ψηφίστηκε το μέτρο θανατώθηκαν 56% περισσότεροι σκύλοι απο ότι τον προηγούμενο χρόνο και, πέντε χρόνια αργότερα, περισυλλέχθηκαν 38% περισσότεροι σκύλοι (image από άρθρο στο dogtime). Οπουδήποτε στον κόσμο επιχειρήθηκε η εφαρμογή ενός τέτοιου μέτρου απέτυχε, και οι Έλληνες πολίτες δεν αναμένεται να πειθαρχήσουν περισσότερο στο "αποφασίσαμε και διατάζουμε" του κάθε νομοθέτη.

Οι νοοτροπίες αλλάζουν με εκστρατείες ενημέρωσης, με ευαισθητοποίηση και παιδεία, όχι με νόμους οι οποίοι είναι παράλογοι και δεν υπάρχει δυνατότητα να ελεγχθούν στην εφαρμογή τους. Δείτε για παράδειγμα τι έγινε στην Ολλανδία, που από το 2016 είναι η μόνη χώρα στον κόσμο χωρίς αδέσποτα (dutchreview.com)

Η στείρωση είναι "εκ των ουκ άνευ" τρόπος διαχείρισης του υπερπληθυσμού των ζώων συντροφιάς, και οι κηδεμόνες θα πεισθούν πολύ ευκολότερα να στειρώσουν τα ζώα τους, αν τους δοθούν κίνητρα και σωστή ενημέρωση. Από ιατρική άποψη, στις περισσότερες περιπτώσεις η στείρωση ενδείκνυται και για την αποφυγή προβλημάτων υγείας, τα οποία προκαλεί η αποχή του σκύλου -και ακόμα περισσότερο της γάτας- από την αναπαραγωγική διαδικασία. ΟΜΩΣ δεν παύει να είναι μια χειρουργική επέμβαση, και κανένας κτηνίατρος δεν μπορεί να είναι ΓΕΝΙΚΩΣ υπέρ ή κατά μιας χειρουργικής επέμβασης που έχει σε κάθε περίπτωση συγκεκριμένες ενδείξεις και αντενδείξεις. Και νομίζω ότι πολύ κακώς η συζήτηση πολώνεται ανάμεσα σε ένα γενικόλογο "ναι" και σε ένα γενικόλογο "όχι" στις στειρώσεις, με αποτέλεσμα να χάνεται η ουσία. Επιπρόσθετα, οι αυτόχθονες φυλές των διαφόρων ειδών (όλων των ζώων και όχι μόνον των σκύλων) είναι ένας ανεκτίμητος και αναντικατάστατος θησαυρός γενετικών χαρακτήρων (για όλες τις χώρες και όχι μόνον για την Ελλάδα) που χρειάστηκε αιώνες για να δημιουργηθεί, και που δυστυχώς παραμένει εν πολλοίς άγνωστος και ακατανότητος για πάρα πολλούς ανθρώπους οι οποίοι βλέπουν τα ζώα συντροφιάς μόνον μέσα από το δράμα της εγκατάλειψης που βιώνουν καθημερινά (image από pawfinder -- Αλωπεκίς: Το αρχαιότερο είδος σκύλου που επιζεί στην Ευρώπη απειλείται με εξαφάνιση, Μαρία Γκινάλα, 30-01-21)

Η δική μου θέση στο παραπάνω ερώτημα είναι σαφώς ΝΑΙ στην στείρωση, αλλά ΟΧΙ ΔΙΑ ΝΟΜΟΥ. Γιατί, είναι ΑΛΛΟ να υποδεικνύει ο ειδικός επιστήμονας στους κηδεμόνες των ζώων μια επιλογή που γίνεται με γνώμονα την επιστήμη, την λογική και την ηθική, και άλλο να την επιβάλλει η πολιτεία ΔΙΑ ΝΟΜΟΥ. Και γιατί, πέρα από την ουσία του θέματος, η δια νόμου επιβολή ιατρικής πράξης προσβάλλει όχι μόνον τους πολίτες αλλά και το κύρος του ιατρού. (Image από britannica.com).

Στείρωση υποχρεωτική δια νόμου δεν θα προάγει την ευζωία κανενός, αντιθέτως μάλιστα θα οδηγήσει ακόμα περισσότερα ζώα στην εγκατάλειψη, αναντικατάστατες φυλές ανεκτίμητης αξίας σε εξαφάνιση, όλα τα ζώα συντροφιάς στην εμπορευματοποίηση, και τη ζωή των κηδεμόνων τους σε έναν παράλογο έλεγχο από απρόσωπους, αναρμόδιους και αδιάφορους μηχανισμούς.

Από ιατρική άποψη, στείρωση είναι η χειρουργική επέμβαση που συνίσταται σε εκτομή και αφαίρεση μέρους των οργάνων του γεννητικού συστήματος (όρχεις στα αρσενικά, ωοθήκες και μήτρα στα θηλυκά). Σε κάθε χειρουργική επέμβαση υπάρχει πιθανότητα εμφάνισης μετεγχειρητικών επιπλοκών, οι οποίες μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες. Οι όρχεις και οι ωοθήκες δεν λειτουργούν μόνον ως όργανα αναπαραγωγής αλλά και ως αδένες, εκκρίνοντας ορμόνες, και η αφαίρεσή τους μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία και την ευζωία των ζώων. Στην διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία περιγράφονται διάφορα μεταβολικά σύνδρομα, ακράτεια ούρων σε θηλυκά ζώα, και νεοπλασία του προστάτη σε αρσενικά.

Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κτηνιατρικής Εταιρείας Αναπαραγωγής Μικρών Ζώων (European Veterinary Society of Small Animal Reproduction - EVSSAR), Dr. Γεώργιος Μαντζιάρας, ο έλεγχος της αναπαραγωγής των κατοικιδίων ζώων απασχολεί την ελληνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια κτηνιατρική επιστημονική κοινότητα. Στο Τμήμα Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας διδάσκονται σχετικά μαθήματα, και στα συνέδρια της EVSSAR οι σύγχρονες μέθοδοι αντισύλληψης, οι ορθές διαδικασίες στείρωσης και η ηθική που πρέπει να διέπει την εκτροφή των ζώων συντροφιάς αποτελούν θέματα επιστημονικών διαλέξεων και επιμόρφωσης των κτηνιάτρων, ενώ η Παγκόσμια Κτηνιατρική Εταιρεία Ζώων Συντροφιάς (World Small Animals Veterinary Association - WSAVA) συγκροτεί ομάδα εργασίας με αντικείμενο την παροχή διευκρινήσεων και οδηγιών στα θέματα που αφορούν την στείρωση των ζώων συντροφιάς. [Βλ. κείμενο του Γ. Μαντζιάρα που κατατέθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών]

Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Davis της Καλιφόρνιας Dr. Benjamin Hart, επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι η στείρωση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης παθολογικών καταστάσεων στις αρθρώσεις, όπως η δυσπλασία του ισχίου, η ρήξη χιαστών, η δυσπλασία του αγκώνα (German Shepherd, Labrador Retrievers), καθώς επίσης και ορισμένων μορφών καρκίνου (λέμφωμα, λεμφοσάρκωμα και αιμαγγειοσάρκωμα στα Golden Retrievers, άλλες νεοπλασίες στα Shih Tzu). Για την πραγματοποίηση της έρευνας που διήρκεσε περισσότερο από 10 χρόνια, συνεκτιμήθηκαν τα ιατρικά ιστορικά σκύλων που είχαν επισκεφτεί την Κτηνιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου. Η πιθανότητα αρνητικών επιπτώσεων της στείρωσης στην υγεία των ζώων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων και η ηλικία, και ποικίλλει από φυλή σε φυλή. Η οποιαδήποτε απόφαση για την πραγματοποίηση ή την αποφυγή αυτής της χειρουργικής επέμβασης θα πρέπει να λαμβάνεται από τον κηδεμόνα του ζώου, αφού πρώτα δεχθεί όλη την απαραίτητη πληροφόριση από τον κτηνίατρο της επιλογής του. [Βλ. άρθρο στην ιστοσελίδα του American Kennel Club, με τίτλο Should You Always Spay-Neuter Your Dog?: "Research shows that spay-neuter can increase the risk of joint disorders and certain cancers. The likelihood of negative health outcomes varies widely between breeds and sexes. Decisions about whether to spay-neuter should be reached through informed discussion with a veterinarian". Σύντομη περίληψη της συγκεκριμένης εργασίας στα ελληνικά, βρήκα επίσης εδώ: http://behaviour.gr/news/article/33/se-poia-hlikia-na-steirwsw-ton-skylo-moy]

Στις συνθήκες που τα ζώα υποχρεώνονται να συμβιώνουν και να εξαρτώνται απόλυτα από τους ανθρώπους, με επιλογή και ευθύνη των δεύτερων, τις περισσότερες φορές η στείρωση είναι το μικρότερο κακό το οποίο, για πολύ συγκεκριμένους λόγους, καθίσταται αναπόφευκτο. Η στείρωση, ναι, ΕΙΝΑΙ ένας αναγκαίος ακρωτηριασμός, τον οποίο οι κτηνίατροι έχουν ΧΡΕΟΣ να πραγματοποιούν κατά την δική τους κρίση και όχι κατά την κρίση του νομοθέτη, κατά την σωστή χρονική στιγμή, με σωστές προϋποθέσεις, με το μικρότερο δυνατό κόστος για το ζώο που τον υφίσταται, και όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα. Είναι μια επέμβαση ρουτίνας, υπό τον όρο ότι γίνεται σωστά και περιλαμβάνει κατάλληλη και επαρκή προεγχειρητική, διεγχειρητική και μετεγχειρητική φροντίδα. Η ενημερωτική καμπάνια της κυπριακής οργάνωσης P.A.W.S. (Protecting Animals Without Shelter) Cyprus θέτει, κατά τη γνώμη μου, το ζήτημα στις σωστές του διαστάσεις. Δείτε το βίντεο που ακολουθεί με τις τοποθετήσεις των κτηνιάτρων.

https://youtu.be/3LlP2dIqHq4

*via Maria Gkinala

Δημοσίευμα της βρεττανικής Guardian από την ανταποκρίτρια σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο, Helena Smith: Greek plan for mandatory neutering to tackle strays hits opposition (23 May 2021), via Σύλλογος Ερασιτεχνών Εκτροφέων Σκύλων Ελλάδας

"Studies in the US and Australia have proved that compulsory sterilisation simply doesn’t work," said Manos Vorrisis, who runs a low-cost neutering clinic on the Aegean island of Syros. Breeders say the law, aimed at expressly tackling the problem of strays, could bring about the end of pedigrees that have existed in Greece since ancient times. "It’s not just compulsory sterilisations," said Theodosis Papandreou, who heads the country’s only club representing amateur breeders. "The law also cuts back on the ability of owners to have litters, which ultimately would mean the end of pedigrees that are unique here." As home to Europe’s oldest dog, the Cretan hound, and other canines immortalised in ancient wall paintings, statues and vases, it was incumbent on authorities to ensure they survived, he said. The Greek Animal Welfare Fund, a UK-based charity that has advocated for the protection of animals for decades, views the bill as long overdue. Speaking form London, Paul McGlone, the charity’s director, welcomed its scope and provisions that include obligatory micro-chipping and the creation of a national register to record ownership of animals.

Η άποψη ξένων φιλοζωικών οργανώσεων για την υποχρεωτική στείρωση