(Ένας χρόνος χωρίς την Μαριανίνα)
Πιστή αντιγραφη από το κείμενο του Γιώργου Ι. Αλλαμανη στο news 24 7, με τίτλο "Τρεις άγνωστες συνεντεύξεις της Μαριανίνας Κριεζή", στις 6/02/23
Τι δεν γνωρίζουμε για τη Μαριανίνα Κριεζη; Ούτε το όνομά της καλά καλά. Πόσοι ξέρουν ότι το Μαριανίνα έβγαινε από το Μαρία και Κατερίνα, τα ονόματα των γιαγιάδων της, με τα οποία τη βάφτισαν; Και ότι η ίδια γιόρταζε κάθε χρόνο της Αγίας Αικατερίνης, στις 25 Νοεμβρίου;
Το έργο της έχει ασφαλώς τη δύναμη να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Δεν εκτίθεται όμως ολόκληρο στο γλαυκό φως της εξιδανικευμένης Ύδρας, ας το πω έτσι, των παιδικών της χρόνων στα ξεθωριασμένα fifties. Πολλά κομμάτια του παζλ είναι μισοχωμένα στη λήθη. Συνέβαλε και η ίδια σε αυτό, αποκηρύσσοντας σιωπηλά ό,τι είχε γράψει μέχρι τις 9.30 το πρωί της 19ης Δεκεμβρίου 1977, όταν μεταδόθηκε το παρθενικό επεισόδιο της εκπομπής «Εδώ Λιλιπούπολη» από το χατζιδακικό Τρίτο Πρόγραμμα. Στον λιγοστό «επί προσωπικού» δημόσιο λόγο της δεν ανέφερε ποτέ όσα πέταξε αμίλητη στη θάλασσα. Ανάμεσά τους ήταν οι δύο εφηβικές ποιητικές της συλλογές («Σχήματα και ρυθμοί» το 1961, «Τα παλιά ονόματα, τα παλιά δέντρα» το 1963), μικρά πεζογραφήματα, και ποιήματα δημοσιευμένα σε περιοδικά όπως η «Διάπλαση των Παίδων» και η «Νέα Εστία». Παράλληλα φρόντιζε να μην κοινοποιείται η λογοτεχνική μαθητεία και η νεανική προσωπική της σχέση με τον Οδυσσέα Ελύτη.
Είναι ίσως νωρίς ακόμη για να συγκεντρωθούν και να τεκμηριωθούν όλα αυτά, να συνυπολογιστούν. Για όσους τη γνωρίσαμε – εγώ λιγότερο από πολλούς – παραμένει σπάνιο κράμα ποιητικής φύσης, σκιερού βυθού, φουρτουνιασμένου πελάγους, εμμονής στη λεπτομέρεια και ακαριαίου χιούμορ. Παράλληλα ακροβατούσε πάνω από μια αβυσσαλέα κουνελότρυπα σαν της «Αλίκης στη χώρα των Θαυμάτων». Tα emoticons των fans δεν σκορπάνε τα σκοτάδια στις σπηλιές με τους προσωπικούς δαίμονες. Πόσο μάλλον που η Μαριανίνα είχε επιλέξει να μην αντικρίζει αυτάρεσκα την διασημότητά της κάθε πρωί στον καθρέφτη.
Ιδού λοιπόν, ακριβώς ένα χρόνο μετά την ανέκκλητη μετακόμιση στο Πόρτο Λίλι, τρεις ξεχασμένες συνεντεύξεις της από το μακρινό 1987, όταν η κλειστή σαν στρείδι στιχουργός διένυε μία περίοδο προσωρινής εξωστρέφειας λόγω της επιτυχημένης φιλοζωικής εκπομπής της «Μου το ‘πε ένα πουλάκι» στο Δεύτερο Πρόγραμμα. Μία συνέντευξη στην εφημερίδα «Βραδυνή της Κυριακής», από μία στα γυναικεία περιοδικά «Μία» και «Γυναίκα», συν τρεις απρόσμενες φωτογραφίες.
«Έγινα στιχουργός γιατί ήμουν φάλτσα» λέει στη δημοσιογράφο της «Βραδυνής» Έλενα Χατζηιωάννου, βγάζοντας και τίτλο για τη συνέντευξη. Δηλώνει μάλιστα μεταξύ σοβαρού και αστείου ότι επειδή δεν την άφηναν να τραγουδάει στις χορωδίες του σχολείου το ‘ριξε στη… στιχουργική.
Η Μαριανίνα πήγε στο Αμερικανικό Κολλέγιο Θηλέων, που τότε βρισκόταν στο Ελληνικό. Συμμετείχε στη λογοτεχνικές δράσεις των μαθητριών όπως φαίνεται από τα σταθερά δημοσιεύματά της, κάθε χρόνο, στο ενδοσχολικό περιοδικό «Sunny Days» από την πρώτη Γυμνασίου (σχολική χρονιά 1959-60) έως την αποφοίτησή της τον Ιούνιο του 1965.
Δεν είχε περάσει πολύς καιρός από την άγνωστη (τότε) σύγκρουσή της με τον Μάνο Χατζιδάκι με αφορμή τον διπλό δίσκο της Λιλιπούπολης. Η Μαριανίνα πίστευε ότι το αποτέλεσμα «ήταν ωραίο για μια δεύτερη εκτέλεση, δεν ήταν το δικό μας πράγμα. Υπέροχο, αλλά δεν ήταν αυτό…». Κι όμως, δηλώνει ότι «Κανείς νέος άνθρωπος απ’ αυτούς που λένε «Πάει ο Χατζιδάκις, τελείωσε» για να πείσουν τον κόσμο ότι άδειασε η καρέκλα του και να καθίσουν αυτοί, δεν μπορεί να κάτσει στην καρέκλα του Χατζιδάκι».
«Εσύ δεν αισθάνεσαι ταλέντο;» τη ρωτάει η δημοσιογράφος. «Ο άνθρωπος με ταλέντο είναι σαν ένας χείμαρρος που βγάζει ό,τι έχει να πει εύκολα και αβίαστα. Εγώ γράφω λίγο, δεν γράφω εύκολα. Αισθάνομαι λίγο επισκέπτρια σ’ αυτό το χώρο. Αν έγραφα την εποχή που κυριαρχούσαν οι μεγάλοι στιχουργοί, ο Γκάτσος, η Παπαγιαννοπούλου, δεν θα μπορούσα να σταθώ. Τώρα βέβαια στέκομαι με μισό δίσκο. Αν υπάρχει ένας άνθρωπος σήμερα που έχει βγάλει τις κεραίες του έξω από τη μετριότητα είναι η Λίνα Νικολακοπούλου. Δεν είναι προϊόν καμιάς εταιρείας. Κι αν γίνει κάτι στον σύγχρονο ελληνικό στίχο θα προέλθει από τη Λίνα» απαντά. Ας σημειωθεί ότι η Κριεζή το λέει αυτό ένα χρόνο πριν το LP «Μαμά γερνάω» (1988) που απογείωσε τη στιχουργική καριέρα της Νικολακοπούλου.
Η επόμενη συνέντευξη δημοσιεύθηκε μόλις δέκα μέρες μετά, στις 2 Σεπτεμβρίου 1987. Στο σήμερα λησμονημένο γυναικείο περιοδικό «Μία» του ομίλου Κοσκωτά, η δημοσιογράφος Τασούλα Καραΐσκάκη έκανε ένα τρέχον ρεπορτάζ για το ραδιόφωνο με τον all weather τίτλο «Στη χώρα των ήχων». Πήρε τέσσερις μίνι συνεντεύξεις από τον Γιώργο Παπαστεφάνου, τον Γιάννη Πετρίδη, τη Ρηνιώ Παπανικόλα (1936 – 2001) και τη Μαριανίνα. Προσοχή: η εποχή έχει ξαναφέρει δυναμικά το ραδιόφωνο στο προσκήνιο. Είμαστε ανάμεσα στην επιτυχία του Δευτέρου Προγράμματος των eighties υπό τη διεύθυνση της Σοφίας Μιχαλίτση (1936 – 2021) και τη μιντιακή έκρηξη της κατ’ ευφημισμόν «ελεύθερης» ραδιοφωνίας και τηλεόρασης.
«Για να βγει μια εκπομπή μαγική» δηλώνει η Μαριανίνα «πρέπει να έχεις τρελά κέφια και να πιστεύεις πρώτα εσύ στη μαγεία του ραδιοφώνου ώστε να τη μεταδόσεις στους άλλους. Μια εκπομπή «βγαίνει» ή πάλι χαλάει χωρίς τίποτα να έχει συμβεί. Η τεχνική του ραδιοφώνου είναι εύκολη, δεν έχεις πολλά να μάθεις. Πρέπει μόνο να αξιοποιείς σωστά το μέσο, τον ήχο. Ας πούμε η πρόζα στο ραδιόφωνο έχει μεγάλη ιδιαιτερότητα. Μέσα από τα λόγια του Κακού Γείτονα της εκπομπής μου θέλω να φαντάζεται ο ακροατής το σπίτι του, το ντύσιμό του, τις συνήθειές του, χωρίς αυτό να λέγεται, να περιγράφεται. Σε άλλα μέσα, στο θέατρο ή τον κινηματογράφο, αυτό δεν χρειάζεται γιατί υπάρχουν τα σκηνικά, τα ρούχα, τα βλέπεις, δεν χρειάζεται να τα φανταστείς».
Κριεζή και Σταματέλου έστησαν ένα παιχνίδι. Παραμυθένιες οδηγίες έδωσε η στιχουργός στη δημοσιογράφο για να βρει το σπίτι της στο Ψυχικό. «Η κάθε πλευρά του κήπου βλέπει σε άλλη εποχή. Η είσοδος είναι από την πλευρά του χειμώνα, την ανατολική. Θα δεις εκεί να κάθονται πιγκουίνοι και φώκιες…»
Υποτίθεται ότι η δημοσιογράφος ξεκινάει, χάνεται και ρωτάει τους γείτονες. Για κακή της τύχη πέφτει στον Κακό Γείτονα της εκπομπής. Ο διάλογος τους είναι απολαυστικός, φτάνει μέχρι την εκκλησιαστική περιουσία και την… Κλειώ Δενάρδου. Και κλείνει με μια εμμονή για μυστικές παρακολουθήσεις που θυμίζει τον εξουσιοφρενή δήμαρχο Χαρχούδα της Λιλιπούπολης.
Χριστιάνα: Με συγχωρείτε παρακαλώ, πού είναι ο κήπος της Μαριανίνας;
- Κακός Γείτονας: Τι τη θες;
- Χρ.: Είμαι δημοσιογράφος, έχουμε ραντεβού για μία συνέντευξη. Με περιμένει και μάλλον έχω κάνει λάθος στο νούμερο.
- Κ.Γ.: Μέσα έπεσες, νούμερο είναι και μεγάλο μάλιστα, αυτή η τρελή. Περί ποίου θέματος η συνέντευξις;
- Χρ.: Θα μιλήσουμε για τους στίχους, τα τραγούδια που γράφει, την εκπομπή της, τα ζώα. Πολλά έχει να πει κανείς μαζί της. Εσείς που είστε γείτονάς της θα το γνωρίζετε καλύτερα.
- Κ.Γ.: Ποιος σου είπε ότι μιλιόμαστε; Εγώ δεν έχω πάρε δώσε με τέτοιες φάτσες! (χαμηλώνοντας τη φωνή του) Ποιους στίχους μαμζέλ μου… Έχουν κανένα νόημα τα τραγούδια που γράφει; «Μπατίντα ντε κόκο» ή «Σερενάτα». Αηδίες! Ποιο είναι το μήνυμα αυτών των στίχων; «Πού να ‘ναι ο ίσκιος σου Θεέ, να ‘ρθω να γονατίσω», αυτό είναι τραγούδι! Δυνατός στίχος με περιεχόμενο, βάθος και προορισμό.
- Χρ.: Για ποιόν προορίζεται;
- Κ.Γ.: Για τον άνθρωπο ο οποίος προβληματίζεται! Εξ ου και το τραγούδι είναι διαχρονικό, πανανθρώπινο, πασχαλιάτικο, χριστουγεννιάτικο και προφητικό. Είδες τι κρίση περνάει η εκκλησία σήμερα! Όχι, θα αφήσω να μου βάλουν χέρι στην περιουσία μου!
[ …]
- Κ.Γ.: Και κοίτα να δεις, δυνατά να μιλάτε για να σας παρακολουθώ ανέτως. Μπουλού, φέρε μου το σκαμνί παιδί μου. Ο πατέρας θ’ ανεβεί στον φράχτη για να κρυφακούσει μια συνέντευξη.
Ήταν η εποχή που στο σπίτι του Ψυχικού εκτός από τον σύζυγο Πέτρο κυκλοφορούσε και ο παπαγάλος «Πέτρος», επιθετικός και ζηλιάρης, που κάποτε κόντεψε να φάει το αυτί ενός δύσμοιρου οικογενειακού φίλου. Η Μαριανίνα είχε άλλη άποψη για το πουλί. Το άφηνε να κυκλοφορεί ελεύθερο, έπαιρναν παρέα το μπάνιο τους, θεωρούσε ότι τα βρήκανε μέσα από μια διαδικασία αμοιβαίας εξημέρωσης. Με αμφίβολο αποτέλεσμα, αλλά με πανίσχυρη συμβολική σημασία στο μυαλό της.
-Μ.Κ.: Αυτός ο παπαγάλος που βλέπεις, ο Πέτρος μου, δεν γεννήθηκε σε κλουβί. Γεννήθηκε στα δάση του Αμαζονίου όπου τον έπιασε κάποιος ιθαγενής και τον πούλησε σ’ ένα ναυτικό, όταν ήταν περίπου ενός έτους. Όταν τον πρωτόφερα στο σπίτι δάγκωνε, χτυπιότανε κι έβγαζε άγριες κραυγές. Του ‘βαλα κι εγώ το χέρι μου μέσα στο κλουβί του και του είπα «Φάε με. Δίκιο θα ‘χεις να με φας, ανήκω κι εγώ σ’ αυτούς που σου πήρανε τα δάση σου και την ελευθερία σου». Κι αυτός μου ‘κοψε δυο τρεις δαγκωνιές και μετά ανέβηκε στο χέρι μου. Μετά τον γύρισα στα δωμάτια και του είπα «Αυτό είναι τώρα το σπίτι σου». Από τότε, τον έχω ελεύθερο. Τώρα πια κι ανοιχτό παράθυρο να βρει, δεν μου φεύγει.
-Παπαγάλος: Γιατί δεν σου φεύγω, ε; Γιατί σ’ αγαπάω…
- Μ.Κ.: Πιο πολύ κι από τα δάση σου;
- Π.: Πιο πολύ.
-Μ.Κ.: Πιο πολύ κι από την ελευθερία σου;
-Π.: Πιο πολύ.
-Μ.Κ.: Κι όποιος πάει να με πειράξει;
- Π.: Θα του βγάλω τα μάτια!
[…] Μ.Κ.: Αυτό εδώ το πουλάκι μου ‘μαθε πως η αληθινή αγάπη είναι αποκλειστική και ζηλιάρικη και δεν υπάρχει λόγος να ντρέπομαι όταν νιώθω έτσι και να το κρύβω. Τελικά, δεν ξέρω ποιος από τους δυο μας εξημέρωσε τον άλλο.
Ανοίγω τη ντουλάπα μου, τα ρούχα μου κοιτώ,
βλέπω το σκώρο που 'τρωγε το μάλλινο παλτό.
Πήγε κάτι να μου πει
και κατάπιε ένα κουμπί.
Δυό σκώροι, δυό σκωρογιατροί έφτασαν στο λεπτό,
το σκώρο εξετάσανε απάνω στο παλτό
και του είπε ο πιό παχύς:
"Σκώρε, μην ανησυχείς!
Γιά να στο βγάλω το κουμπί πριν κάνεις πυρετό,
ξεκόλλα τώρα απ' αυτό το μάλλινο παλτό
να σε πάμε σηκωτό
σε μπουφάν μεταξωτό".
Κι έφυγαν οι σκωρογιατροί και πάλι στο λεπτό
μα ξέχασαν τον ασθενή και πήραν το παλτό,
το παλτό μου το βαρύ
που 'χει τρύπες σαν τυρί.
Είδα καποτ' έναν φραχτη
Το έγραψε ο Γερμανός ποιητής και δοκιμιογράφος Κρίστιαν Μόργκενστερν (1871 – 1914), φιλάσθενος, πανέξυπνος, παραδοξολόγος και δημοφιλέστατος στον γερμανόφωνο κόσμο. Ένας πατέρας και η μοναχοκόρη του το μετέφρασαν έμμετρα στα ελληνικά. Ο Υδραίος δικηγόρος, ειδικευμένος στα ναυτιλιακά και νομικός σύμβουλος του Γιάννη Λάτση, Κωστάκης Ι. Κριεζής (1913-2001) και η Μαριανίνα. Κυκλοφόρησε το 2000 απ’ τις προσεγμένες «Εκδόσεις Άμμος» του εκδότη Πέτρου Γαϊτάνου, συζύγου της Μαριανίνας.
«Είχε μια έφεση στις ξένες γλώσσες, μιλούσε αγγλικά και γαλλικά, αλλά και ισπανικά και ιταλικά. Ήξερε λίγα γερμανικά και τα τελειοποίησε όταν πήρε σύνταξη, αν το πιστεύεις. Ο πατέρας μου… Όλα τα καλά από εκεί έχουν έρθει στη ζωή μου», μου είπε η Μαριανίνα το καλοκαίρι του 2018 στην Ερέτρια, στη μονοκατοικία-σκήτη όπου είχε αποσυρθεί. Μονολογώντας, σχεδόν διαπερνώντας με, κοιτάζοντας απ’ την πόρτα του μικρού σαλονιού το αυγουστιάτικο φως.
Ο Γιώργος Ι. Αλλαμανης είναι δημοσιογράφος, ραδιοφωνικός παραγωγός και συγγραφέας των βιβλίων έρευνας «Φλου» (Εκδόσεις Οξύ, 2023), «Στον Καιρό της Λιλιπούπολης – η βιογραφία μιας ραδιοφωνικής εκπομπής» (Εκδόσεις Τόπος, 2022) και «Δίχως καβάτζα καμιά – βίος και πολιτεία του Νικόλα Άσιμου» (2000, υπό επανέκδοση)
Πηγή: https://www.news247.gr/sunday-
---------------------------------------------------------------------------
*
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου