Εκπαιδευτές και ακτιβιστές την αποκαλούν "Tokitae", ενώ "Lolita" είναι το καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο. Όμως για μας, αυτή η ορκα που ζει σε μια μικρή τσιμεντένια δεξαμενή στο ενυδρείο του Miami, είναι η "Sk’aliCh’elh-tenaut".
Το καλοκαίρι του 1970*, κάποιοι άνδρες, εφοδιασμένοι με μια άδεια για την οποία πλήρωσαν 100 δολάρια, καθώς επίσης και με ταχύπλοα σκάφη, δίχτυα και εκκρηκτικα, περικύκλωσαν γύρω στις 80 όρκες που ζούσαν ελεύθερες κοντά στο νησί Whidbey, βόρεια του Seattle. Αυτοί οι άνδρες άρπαξαν επτά μωρά, ανάμεσα στα οποία και η Sk’alich’elh-tenaut, και τα έσυραν μακρυά από τις μητέρες τους που ούρλιαζαν παραδιπλα.
Τον περασμένο Ιούνιο, το αμερικανικό Υπουργείο Γεωργίας, που είναι αρμόδιο και για την λειτουργία των Ζωολογικών πάρκων και Ενυδρείων, επιθεώρησε το ενυδρείο του Maiami και διαπίστωσε ότι η Sk’alich’elh-tenaut ζει σε επικίνδυνες και ανθυγιεινες συνθηκες. Μαζί με μελη της φυλη μας, την εθνότητα Lummie, προσπαθούμε να την φέρουμε πίσω στο σπίτι της, στην Αλμυρή Θάλασσα (Salish Sea). Η ιστορία της αποτελει κομμάτι μιας ευρύτερης ιστορίας επιβιωσης.
Πριν από πολλά χρόνια, την εποχή της Μεγάλης Πλημμύρας (Great Flood), τότε που η στάθμη των θαλασσών ανέβηκε τόσο ψηλά που οι παράκτιοι πρόγονοι μας έπρεπε να καταφυγουν στα βουνά για να γλυτωσουν, η φυλή μας επιβίωσε. Τότε οι άνθρωποι μπορούσαν να ακουσουν τα μηνύματα του αέρα, της θάλασσας και της στεριάς, μπορούσαν να καταλάβουν τον κίνδυνο που ερχόταν και να σωθούν. Στις μέρες μας, όταν η στάθμη των θαλασσών υψωθεί ξανά και άλλες φυσικές καταστροφές ακολουθήσουν, πιστεύουμε ότι η προγονική σοφία θα μας οδηγήσει και πάλι - όλους μας - ώστε να παραμείνουμε ασφαλεις. Δεν γίνεται όμως να προστατέψουμε τους εαυτους μας χωρις να προστατέψουμε και τις θυγατέρες της θάλασσας μας, τις όρκες.
Προ αμνημονευτων χρόνων εχουμε ζήσει με τις όρκες, και τις αποκαλούμε "qwe’lhol’mechen", που σημαίνει "λαός που ζει κάτω απ' τα κύματα", γιατί έτσι τις αντιμετωπιζουμε: ως ανθρώπους που η φύση (η εξελιξη) έχει προικίσει με την δυνατότητα να ζουν κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Οι επιστημονες του Δυτικού Κόσμου μόλις τώρα έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται, με τον δικό τους τρόπο, ότι οι όρκες μοιάζουν στ' αλήθεια πάρα πολύ με τους ανθρώπους ως προς την νοημοσύνη, την περίπλοκη κοινωνική οργάνωση, τις επικοινωνιακες δεξιοτητες και την ικανότητα να αγαπούν.
Οι διδασκαλίες μας υποστηρίζουν ότι, ανάμεσα στους ανθρώπους της φυλής μας και τις όρκες της Αλμυρής Θαλασσας (Salish Sea), υπάρχει συγγένεια, καθώς επίσης πολιτιστικοι και πνευματικοι δεσμοί. Στην δική μας γλώσσα, το όνομα της φυλής Lummi είναι "Sk’aliCh’elh" και, ως εκ τούτου, όλα τα κοπάδια από όρκες που οι Δυτικοί ξεχωριζουν με τα αρχικά γράμματα J, K και L, εμείς τα αποκαλούμε "Sk’aliCh’elh-tenaut", που σημαίνει "θυγατερες των Sk’aliCh’elh".
Έχουμε διδαχθει ότι οι οικογένειες οι δικές μας και οι οικογένειες των πλασμάτων της θάλασσας αλληλοκαθρεφτίζονται. Η σχέση με την Αλμυρή Θάλασσα είναι καθοριστικη για εμάς τους ανθρώπους, όπως ακριβώς είναι καθοριστικη και για τις ορκες. Για τα μέλη της φυλής μας, η αντίληψη της ατομικής ταυτότητας είναι αδιαχώριστη από την αντίληψη της συγγένειας και της κοινότητας, όπως ακριβώς ειναι αδιαχώριστη και για τις ορκες. Η οικογένεια είναι ιερή για όλους μας.
Το 2018, είδαμε την Tahlequah, μια ορκα που έγινε επίκεντρο προσοχης διεθνώς, όταν εμφανιστηκε να θρηνει το νεογέννητο μωρό της, κουβαλώντας το νεκρό του σωμα, επί 17 ημέρες και για περισσότερα από 1000 μιλια, σε μια τελετουργία πένθους η οποία συγκίνησε τους ανθρώπους που ζουν "πάνω από τα κυματα" σε όλον τον κόσμο. Αυτή η ορκα έσυρε το πενθος της σε όλο το μήκος της Olympic Peninsula, στ' ανοιχτά της πολιτείας Washington και της Βρετανικής Κολομβιας.
Στην Salish Sea, οι όρκες (Southern Resident killer whales) ακομα θυμούνται και αποφεύγουν να πλησιάσουν στην περιοχή όπου τα παιδιά τους έπεσαν θύματα αρπαγής από τους ανθρώπους.
Για αρκετές δεκαετίες, πολλά και από τα δικά μας παιδιά, παιδιά των ανθρώπων της εθνότητας Lummie, έπεφταν θύματα αρπαγής** και στελνονταν σε ειδικά οικοτροφεία (US boarding schools), μακρυά από τους γονείς τους. Η επιστροφή αυτών των παιδιών στις οικογένειες τους θα ήταν κάτι θεραπευτικό για την κοινότητά μας.
Κατά τις δεκαετίες του '60 και του '70, περίπου το ένα τρίτο από τις όρκες - μέλη του πληθυσμού αυτής της περιοχης αιχμαλωτίστηκαν και πουλήθηκαν σε ενυδρεία και θεματικα παρκα, όπου οι περισσότερες πεθαναν. Η Sk’aliCh’elh-tenaut όμως είναι ακόμα ζωντανή, έχοντας επιβιώσει 50 και πλέον χρόνια στην αιχμαλωσία.
Σε μια μικροσκοπική, τσιμεντένια και δίχως ζωή δεξαμενη, η Sk’aliCh’elh-tenaut δεν μπορεί να καταδυθεί ούτε να κυνηγήσει σολωμους. Δεν μπορεί να προστατευτεί από τον ήλιο, ούτε από τους τυφώνες της Florida. Δίνοντας παραστασεις, έχει υποστεί τραυματισμούς (USDA report) τέτοιους που η κτηνίατρος της αποκάλεσε επικίνδυνους. Εντελώς "συμπτωματικά" μάλιστα, αυτή η κτηνίατρος απολύθηκε λίγο μετά την δημοσιευση της αναφοράς... Μακρυά από την οικογένεια της, δεν στερείται μόνον την ελευθερία της αλλά την ίδια την αίσθηση του εαυτού της, και έχει παρατηρηθεί ότι συχνά στέκει ακίνητη στον πάτο της δεξαμενής...
Η Sk’aliCh’elh-tenaut δεν ανήκει στο Maiami Seaquarium, ούτε στην Dolphin Company. Δεν ανήκει σε καμία επιχείρηση και καμία εταιρεια αλλά μόνο στην οικογένεια της, την Αλμυρή Θάλασσα και τον εαυτό της. Και είναι δική μας ιερή υποχρέωση να την φέρουμε πίσω στο σπίτι της. Η ζωτική της δυναμη είναι μεγάλη, όπως και η δική μας. Ως άνθρωποι της Θάλασσας (Lhaqtemish people), οδηγούμαστε από το πνεύμα των προγόνων μας και την αρχη "A’ahs’qe’xie", που λέει ότι όλα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους και ότι η κάθε σύνδεση έχει την δική της ιστορία, την δική της ζωτική δυναμη και τον δικό της σκοπό.
Φανταστείτε ένα δίκτυο, έναν πολυδιάστατο ιστό που θα μπορούσε να απεικονίσει αυτήν την ιδέα. Μέσα σ' αυτόν τον ιστο αρχίζει η ιστορία του καθενός. Είμαστε όλοι μέρη αυτού του δικτύου. Ο καθένας μας είναι μέρος αυτού του δικτύου, ακόμη κι' αν ο Δυτικός Πολιτισμός έχει διδάξει τους περισσότερους από μας να απαξιώνουμε τις ιερές διασυνδεσεις της ζωης, να διαχωρίζουμε τον εαυτό μας από την φύση, και να αντιμετωπίζουμε το περιβάλλον ως κάτι που ειναι αποκομμενο και έξω από τον εαυτό μας. Ο Δυτικός Πολιτισμός μας έχει διδάξει ότι ο άνθρωπος μπορεί να κυριαρχήσει παντού και, συνεπώς, η φύση είναι περισσότερο αντι-κειμενο που παρεχει πόρους προς εκμετάλλευση, και λιγότερο Πηγή Ζωής που μας δημιουργεί και μας συντηρεί.
Ο ιστος της ζωής έχει γίνει εύθραυστος και η δική μας θέση μέσα σ' αυτόν έχει διαρραγει. Ρωτάτε τι σχέση μπορεί να έχει με όλα αυτά μια ορκα, ίσως γιατί η ζωή δεν γίνεται αντιληπτη ως ένα ιερό πλεγμα από νήματα που μπορεί να σκιστουν το ένα μετά το άλλο ξεχωριστά. Κι έτσι όπως - ένα προς ένα ξεχωριστά - μπορει ξυλωθουν, έτσι μπορεί να επισκευαστούν και παλι. Η Sk’aliCh’elh-tenaut είναι ένα αποκομμένο νήμα του πλέγματος που μπορεί και πρέπει να επισκευαστεί άμεσα, εδώ και τώρα.
Ως όρκα στα πενήντα της, η Sk’aliCh’elh-tenaut είναι μεσηλικας. Η γιαγια Granny, επικεφαλης της μητριαρχικης κοινωνιας του κοπαδιού J, πιστεύεται ότι ήταν περισσότερο από 100 ετών όταν πεθανε. Μέσα σ' αυτό το ίδιο κοπάδι, η ορκα με το όνομα "Ήλιος του Ωκεανού" (Ocean Sun) που γεννήθηκε το 1928, πιστεύεται ότι είναι η μητέρα της Sk’aliCh’elh-tenau. Στις μητριαρχικες κοινωνιες της ορκας, οι γιαγιάδες οδηγουν τα κοπάδια. Η Sk’aliCh’elh-tenaut τραγουδάει ακόμα το τραγουδι που της έμαθε η μητέρα της όταν ήταν μωρό. Η οικογένεια ειναι το παν για τις όρκες. Η επιστροφή της Sk’aliCh’elh-tenau, πίσω στο σπίτι και στο κοπάδι της, θα γιατρέψει ένα πολύ ιδιαίτερο τραυμα. Θα κάνει την οικογένεια της ολόκληρη ξανά.
Ο αγαπημένος αρχηγός της φυλής Lummie, ο Tsilixw, έλεγε ότι η φροντίδα και θεραπεια για τις όρκες μας, η φροντίδα για τους σολωμους και για τη Θάλασσα μας, είναι φροντίδα και θεραπεία για τους εαυτούς μας. Λέγοντας κάτι τέτοιο, πιστεύουμε ότι δεν αναφερόταν μόνο στην δική μας εθνότητα Lummie, αλλά σε όλο το ανθρώπινο είδος ευρύτερα. Προσπαθούμε να φέρουμε την Sk’aliCh’elh-tenaut πίσω στο σπίτι της, και αυτή μας η προσπάθεια έχει την υποστήριξη των Ιθαγενών Πληθυσμών όλου του κοσμου, γιατί η προσπάθεια αυτή καθρεφτίζει τους αγώνες για την προστασία των πατρογονικων τους εδαφών, μαζι με όλα είδη ζωής, που υπάρχουν σ' αυτά και είναι ιερά, και την κληρονομιά των προγόνων τους.
Ο τρόπος που οι Ιθαγενείς βλέπουν τον Κόσμο και τον Τρόπο της Ύπαρξης βασίζεται στην βαθειά γνώση της ιδιαιτερότητας του κάθε Τοπου. Βασίζεται στην αίσθηση της Ενότητας με την Φυση και στις πρακτικές της Αμοιβαιότητας. Σύμφωνα με τον δικό μας Τρόπο, η συγκομιδή των αγαθών που μας προσφέρονται γίνεται πάντοτε με το μέτρο της ανάγκης και είναι ανταποδοτική.
Την περασμένη άνοιξη, μέλη της φυλής Lummie ταξίδεψαν στο Maiami, αγόρασαν εισιτήρια και κάθισαν στις εξέδρες του ενυδρείου για να δουν την παράσταση που έδινε η "Lolita"... Μαζί τους ήταν κι' ένας ξένος κινηματογραφιστής. Κάποια στιγμή, τα μέλη της φυλής μας άρχισαν να χτυπούν τα τύμπανα, να τραγουδούν και να προσεύχονται. Η Sk’aliCh’elh-tenaut είχε ξεκινήσει το νούμερο της, όμως ο κινηματογραφιστής, που την είχε βιντεοσκοπησει κι' άλλες φορές στο παρελθόν, παρατήρησε ότι η "Lolita" δεν ανταποκρινόταν όπως συνήθως στις εντολές των εκπαιδευτών της. Πολλοί το παρατήρησαν και το σχολιασαν αυτο, όμως εμείς πιστεύουμε ότι, εκείνη τη φορά, η Sk’aliCh’elh-tenaut δεν ήθελε να δώσει παράσταση αλλά να μιλήσει για τον εαυτό της. Πιστεύουμε ότι η Επιστήμη μπορεί, αν θέλει, να συνεργαστεί με την Τελετουργία και ότι, η Τεχνολογια των Δυτικών μπορεί να επικυρώσει την Άποψη των Ιθαγενών.
Η προσπάθεια που κάνουμε για να φέρουμε την Sk’aliCh’elh-tenaut πίσω στο σπιτι της, είναι ένας τρόπος να μιλήσουμε για τα δικά μας δικαιωματα, όπως αυτά αναγνωρίζονται, γίνονται σεβαστα, υποστηριζονται και κατοχυρώνονται στην Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Αυτοχθόνων Λαών. Είναι ένας τρόπος να διεκδικήσουμε το Δικαίωμα της πολιτιστικής και πνευματικής μας κυριαρχίας, και ένα αίτημα ανάκτησης της διαχείρισης του τόπου μας".
Εν ολίγοις, το σχέδιο επιστροφής αντιμετωπίζει την Sk’aliCh’elh-tenaut ως υποκείμενο - μέλος μιας οικογένειας και όχι ως εμπορευσιμο αντικειμενο διασκέδασης. Προσεκτικά μελετημένο από ομάδα επιστημόνων του Whale Sanctuary Project, περιγραφει λεπτομερώς όλα τα στάδια του εγχειρήματος, από την αρχική εκτίμηση της υγείας της έως την μεταφορά στο νεο της "σπίτι" (Xwlemi Tokw, δηλαδή Lummie Home), μια κατασκευή περίκλειστη απο δίχτυα στον ευρύτερο χώρο μιας θαλάσσιας προστατευμένης περιοχής. Μέσα σ' αυτό το σπίτι, κάπου ανάμεσα στα νησιά San Juan, οι ανάγκες της Sk’aliCh’elhl-tenaut θα αξιολογούνται και θα εκπληρώνονται από αφοσιωμένη ομάδα εμπειρογνωμόνων. Έχοντας παραμείνει τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα στην αιχμαλωσία, δεν θα μπορεί να τραφεί μόνη της και θα χρειάζεται συνεχόμενη φροντίδα και προστασία. Θα μπορεί όμως να κολυμπά στο εμπλουτισμένο φυσικό περιβάλλον του ωκεανού από τον οποίο κατάγεται, ακουστικά συνδεδεμένη με την ζωή που θα την περιβάλλει (video).
Σε συνεργασία με το Whale Sanctuary Project και το Earth Law Center, προσπαθούμε να συγκεντρώσουμε τα απαιτούμενα χρήματα, τόσο για τα αρχικά όσο και για επόμενα στάδια του πρότζεκτ.
Ακόμα κι' αν δεν είστε ιθαγενείς, ακόμα κι' προέρχεστε από κείνους τους ανθρώπους που εγκατέλειψαν τα σπίτια των προγόνων τους για να έρθουν στην δική μας γη, αποτελείτε μέρος ενός ιερού δικτυου, το οποίο μπορείτε να νοιάζεστε και να φροντίζετε. Ο σεβασμός του αρχαίου πνευματικού νόμου αυτής της γης είναι ένα βήμα προς την αποκατάσταση και της δικης σας σχέσης με τον ιερό ιστό της ζωής. Η αποδοχή της αλήθειας των Ιθαγενών μπορεί να οδηγήσει τις πράξεις σας προς την δική μας κατεύθυνση και να αποτελέσει ένα βήμα συμφιλίωσης. Γιατί, όταν επισκευάζουμε ένα νήμα του πλέγματος, ολόκληρος ο ιερός ιστός της ζωής γίνεται πιο δυνατος.
Πηγή: One stolen whale, the web of life, and our collective healing (Μια κλεμμένη όρκα, ο ιστός της ζωής και η συλλογική μας θεραπεια - Οκτώβριος 2021): https://grist.org/fix/opinion/lummi-nation-southern-resident-killer-whale-salish-sea-return/ -- https://earthministry.org/the-story-of-skalichelh-tenaut/
Επιλογή και απόδοση στα ελληνικά, Κακη Πριμηκυρη
Photo at https://www.seattlemet.com/news-and-city-life/2022/02/last-washington-state-orca-in-captivity-seaworld-animal-rights-battle (seattlemet -- google.com/search -- google)
Σχετικοι σύνδεσμοι:
- https://sacredsea.org/ -- https://sacredsea.org/skalichelhtenaut/ -- https://m.facebook.com/OurSacredSea
*Οι όρκες κυνηγήθηκαν με εκκωφαντικές εκκρηξεις, ταχύπλοα σκάφη και αεροπλάνα, και οδηγήθηκαν στον κόλπο Puget Sound, μια στενή λουρίδα του Ειρηνικού Ωκεανού που εισχωρεί στην στεριά, στις ακτές της Washington. Έκτοτε, ο επιτοπιος πληθυσμός τους απειλήθηκε με αφανισμό, και μόνο τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται σημάδια ανάκαμψης.
** Στην Βόρεια Αμερική, η "Ανάπτυξη" που καθυποτασσει με τη βια δεν περιοριστηκε στις ορκες. Από το 1869 μέχρι και την δεκαετια του 1960, εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά ιθαγενών υποχρεώθηκαν να απομακρυνθουν από τα σπίτια και τις οικογένειές τους, και κλείστηκαν σε ειδικά οικοτροφεία που λειτουργούσαν υπό την διεύθυνση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και της εκκλησιας. Αν και δεν γνωρίζουμε τον ακριβή συνολικό αριθμό, υπολογίζεται ότι, γύρω στο 1900, σ' αυτά τα οικοτροφεία υπήρχαν 20.000 παιδια, και ότι μέχρι το 1925 ο αριθμός αυτός ήταν υπερτριπλασιος. Ολόκληρες οικογένειες και κοινότητες ξεκληρίστηκαν, ενώ πολλά παιδιά υπέστησαν σωματικη, ψυχολογικη και σεξουαλικη κακοποίηση, προκειμένου να απαρνηθούν την μητρική τους γλώσσα, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις τους. Πολλά από αυτά τα παιδιά δεν επέστρεψαν ποτέ στο σπίτι τους και η τύχη τους αγνοείται ακομα. Διαβάστε περισσότερα εδώ: US INDIAN BOARDING SCHOOL HISTORY: https://boardingschoolhealing.org/education/us-indian-boarding-school-history
Αναδημοσιευτηκε εδώ (αποσπασμα και σχολιασμος): http://filikaki-blog.blogspot.com/2023/04/lummie.html
Καταχωρηθηκε εδώ: https://gatouiti-blog.blogspot.com/2021/08/blog-post_26.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου