"You vote at least three times a day with your fork"! -Craig Watts
"You vote at least three times a day with your fork,” λέει ο πρώην ορνιθοτρόφος και μετέπειτα μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος, Craig Watts, στο ντοκιμαντέρ "Eating Animals"* που βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Αμερικανού συγγραφέα Jonathan Safran Foer**. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ, το 2009, και μεταφράστηκε στα ελληνικά από την Στέλλα Κάσδαγλη, σε 1η έκδοση το 2010 από τις εκδόσεις ΜΕΛΑΝΙ, και το 2020 από τις εκδόσεις Κέδρος.
Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που παρουσιάζει την οδυνηρή πραγματικότητα της σύγχρονης αγροβιομηχανίας σε αφήγηση της Natalie Portman, η οποία, μετά από αυτήν την συνεργασία, έγινε ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των ζώων***.
Η ταινία λέει πράγματα που (λίγο έως πολύ) όλοι κάποτε ξέραμε, από κάποια στιγμή και μετά όμως (συνειδητα ή ασυνείδητα) αποφασίσαμε να ξεχάσουμε, ίσως γιατί η βιομηχανοποιημένη κτηνοτροφία είναι μια επιχειρηματική δραστηριότητα στ' αλήθεια τρομακτική.
Η ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση για ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες ζωικών τροφίμων που να είναι προσιτά και σε ανθρώπους χαμηλών εισοδημάτων, σε συνδιασμό με τα ολοένα και περισσότερο αυξανόμενα κέρδη των μεγάλων παραγωγών, μετατόπισε τελικά το κόστος παραγωγής στο περιβάλλον, στην υγεία των καταναλωτών, στους εργαζόμενους και βεβαίως στα ίδια τα ζώα.
Ο απόλυτος εγκλεισμός των "παραγωγικών" ζώων που εκτρέφονται στις σύγχρονες βιομηχανοποιημένες "φάρμες" (σχετικά με τον οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν στο μυαλό τους μια θολή, ακαθόριστη και αποδεκτή εικόνα "αναγκαστικού περιορισμού") συνδιάζεται με την όλο και μεγαλύτερη υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής τους, μέχρι που στο τέλος αυτή η ζωή φτάνει να μην περιέχει απολύτως τίποτα άλλο εκτός από κακοποίηση - μια κακοποίηση τον βαθμό και την έκταση της οποίας ο μέσος "κανονικός" άνθρωπος είναι αδύνατο να φανταστεί. Η κακοποίηση των παραγωγικών ζώων της σύγχρονης κτηνοτροφίας εκτείνεται σε τέτοιο βαθμό που δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι ίσως και να μην υπάρχει στον κόσμο τίποτα πιο φρικτό από τις τόσο πολυδιαφημισμένες και δημοφιλείς "κοτομπουκιές" (chicken nuggets).
Οι μεγάλες εταιρείες της βιομηχανοποιημένης κτηνοτροφίας (Factory Farming) όμως, δεν κακοποιούν μόνο ζώα. Εξωθούν και τους μικρούς παραγωγούς στα όρια του αφανισμού, αντιμετωπίζοντας τους ως δουλοπάροικους. Όποιος δε επιχειρήσει να ενημερώσει το καταναλωτικό κοινό καλείται επίσης να πληρώσει ένα δυσβάσταχτο τίμημα - από τους υπερασπιστές των ζώων και τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers****) που απειλούνται με απόλυση, μέχρι τους δημοσιογράφους και τους φωτορεπόρτερς που διώκονται ανηλεώς.
Καθώς όμως όλα τα παραμύθια πρέπει να έχουν καλό τέλος, "το ντοκιμαντέρ κλείνει με μια νότα αισιοδοξίας και μια σειρά από ασπρόμαυρους υπότιτλους που λένε ότι οι εκστρατείες ενημέρωσης στέφονται σποραδικά με επιτυχία, και ότι οι εταιρείες παραγωγής τροφίμων με φυτικές πρωτεϊνες, καθώς και οι μικροί παραγωγοί βιολογικών ζωικών προϊόντων, δεν τα πάνε και τόσο άσχημα". Αν και η αποχή από το κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά της βιομηχανοποιημένης κτηνοτροφίας διαγράφεται ως η πιο έντιμη επιλογή, "η ταινία δεν θέτει μια τέτοια πρόταση με τρόπο απολύτως ξεκάθαρο, αφήνοντας τον καθένα να αναλογιστεί το αληθινό κόστος της κάθε μπουκιάς που παίρνει με το πηρούνι του", σχολιάζει στον Guardian ο κριτικός κινηματογράφου Peter Bradshaw σε άρθρο του με τίτλο "Eating Animals review – painful portrait of factory farming", τον Ιούνιο του 2019.
Πράγματι, ο Foer δεν επιχειρεί να προπαγανδίσει υπέρ της χορτοφαγίας, ούτε έχει σκοπό να κάνει προσηλυτισμό αλλά αντικειμενική δημοσιογραφική έρευνα. Κατά τη γνώμη μου, ένα από τα πιο δυνατά σημεία του βιβλίου (και κατ' επέκταση της ταινίας) είναι ότι δεν γράφτηκε για να υπερασπιστεί κάποιο συναίσθημα ή προκατάληψη αλλά για να αμφισβητήσει ανεξέλεγκτα συναισθήματα και πεποιθήσεις. Το κίνητρο του Foer δεν ήταν η αγάπη για τα ζώα, όπως άλλωστε ο ίδιος ξεκαθαρίζει από την αρχή, ξεκίνησε την έρευνα για το "Factory Farming" λίγο πριν να γίνει πατέρας, ορμώμενος από ανησυχία για την ποιότητα της τροφής που θα έπρεπε να δώσει στο παιδί του.
Ο Φόερ δεν προσπαθεί να ενοχοποιήσει τον αναγνώστη. Συνδιάζοντας την δημοσιογραφία με την λογοτεχνία, αναγνωρίζει ότι η γεύση, μαζί με την όσφρηση, συνδέεται βαθειά με την αίσθηση της ταυτότητάς μας, και ότι οι αποφάσεις σχετικά με το φαγητό μας περιπλέκονται από το γεγονός ότι δεν τρώμε μόνοι. Η συντροφικότητα του τραπεζιού διαμορφώνει κοινωνικές σχέσεις και δημιουργεί αναμνήσεις, γι' αυτό και η παραίτηση από μια σειρά γεύσεων σηματοδοτεί ένα είδος πολιτισμικής απώλειας, γι' αυτό και είναι δύσκολο να παραιτηθούμε από τις διατροφικές πεποιθήσεις μας, ακόμα κι' αν, στην πραγματικότητα, όλοι ξέρουμε.
Το παράδοξο του κρέατος (the meat paradox), δηλαδή η ψυχολογική αντίφαση που επιτρέπει στους ανθρώπους να τρώνε ζώα αν και ξέρουν ότι με αυτό τον τρόπο καταναλώνουν μια δυστυχία, λειτουργεί αμυντικά. Ξέρουμε πιο πολλά απ' όσα θέλουμε να παραδεχτούμε. ("Oh, I know animals suffer, but I love my steak"!) Κατά βάθος ξέρουμε ότι, όταν τρώμε κρέας που έχει παραχθεί σε φάρμες - εργοστάσια, καταναλώνουμε μια βασανισμένη σάρκα. Δεν θέλουμε (ή δεν μας επιτρέπεται) όμως να παραδεχτούμε ότι, όσο περνάει ο καιρός, αυτή η βασανισμένη σάρκα γίνεται δική μας.
Δεν υποτιμώ την δύναμη της συμπόνοιας που κινητοποιεί τον κόσμο να γίνει καλύτερος. Η "αγάπη για τα ζώα" όμως, είναι κάτι υποκειμενικό που δεν σημαίνει για όλους το ίδιο. Είναι μια κορνίζα μέσα στην οποία μπορεί ο καθένας να βάλει διαφορετικό περιεχόμενο. Αντιθέτως, η ελεύθερη επιλογή του οποιουδήποτε καταναλωτή***** είναι ζήτημα δημοκρατίας και προϋποθέτει ελεύθερη ενημέρωση, πόσω μάλιστα στην τροφή και την υγεία. Κι αυτό είναι κάτι που δεν αφορά μόνον στην ευζωία των ζώων αλλά και του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά, ανεξάρτητα με το τι αγαπάει και τι πιστεύει.
Είχα διαβάσει το βιβλίο "Τρώγοντας Ζώα", πριν από μερικά χρόνια, αλλά δεν είχα δει την ταινία. Χτες την εντόπισα στα προτεινόμενα της οργάνωσης MERCY FOR ANIMALS και, εν συνεχεία, την αναζήτησα στο YouTube από όπου και την αναδημοσιεύω. Πριν από μερικά χρόνια, χάριζα σε όλους τους φίλους μου το βιβλίο. Τώρα τους παρακαλώ να δουν την ταινία, και τους παρακαλώ όλους, ιδίως εκείνους που συνηθίζουν να λένε πως "δεν αντέχουν". Γιατί η απόφαση του τι θα φάμε αποτελεί θεμελιώδη πράξη παραγωγής και κατανάλωσης. Αν θέλουμε να δώσουμε τέλος στη βιομηχανική κτηνοτροφία, μπορούμε να σταματήσουμε να καταναλώνουμε τα προϊόντα της, κι αυτό είναι μία από τις σημαντικότερες ευκαιρίες που έχουμε για να ζήσουμε με βάση τις αξίες μας, συμβάλλοντας, μεταξύ άλλων, στο να επιβραδυνθεί η αποψίλωση των δασών, να βελτιωθεί η δημόσια υγεία και να εξαλειφθεί αυτή η -πρωτοφανής στην παγκόσμια ιστορία- συστηματική κακοποίηση των ζώων. Άλλοτε, το να τρώει κανείς "όπως όλοι" ήταν μια χαρά προσέγγιση. Σήμερα όμως, το να μάθουμε τα παιδιά μας να επιλέγουν με βάση τη συνείδηση και όχι με βάση την ευκολία, μπορεί ν' αλλάξει τον κόσμο.
Παραπομπές:
*https://www.eatinganimalsmovie.com/ - - https://www.facebook.com/EatingAnimalsMov/ -- Trailer
** https://www.facebook.com/JSFoer
***https://www.peta.org/features/natalie-portman-vegan-quotes/
*****ethical consumer
Επιλεκτικές αναφορές:
- Eating Animals Audio Book: https://youtu.be/X5QHT_WWG94?si=IBOm55xL0-7NDKfG
- Eating Animals Book Summary: https://youtu.be/fJY6PdMbNkc?si=Mqe1_-slQh4XJyZP
- Eating Animals Summary: https://fourminutebooks.com/eating-animals-summary/
- Eating Animals: Book, film, and education project: https://www.farmforward.com/eating-animals/ -- https://www.farmforward.com/who-we-are/mission/ -- https://www.farmforward.com/who-we-are/
- Βιβλίο: «Τρώγοντας ζώα», Τζόναθαν Σάφραν Φόερ: veganinathens/eating-animals -- pandoxeio/foer -- vivliopandoheio-animals
- https://intonature.gr/trogontas-zoa-tzonothan-safran-foer/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου