Ελεφαντόδοντο για κοσμήματα, μέλη από τίγρεις και ρινόκερους για την παραδοσιακή ασιατική ιατρική, πανάκριβες γούνες από λεοπάρδαλη, και σπάνια ερπετά, πτηνά, ψάρια και θηλαστικά που πωλούνται ως "κατοικίδια": Το εμπόριο εξωτικών και άγριων ζώων είναι μια επιχείρηση με μεγάλο πεδίο δράσης.
Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της Σύμβασης για το Διεθνές Εμπόριο Απειλούμενων Ειδών της Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας (CITES), οι πρώτες αναφορές για εμπορία άγριων ζώων ως κατοικίδια, έγιναν στα μέσα του 19ου αιώνα και αφορούσαν τη μεταφορά εξωτικών πουλιών από την Αφρική, την Ασία, την Κεντρική και Νότια Αμερική προς αγορές της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Στην αρχή, το εμπόριο αυτό δεν ήταν παράνομο και αυξανόταν συνεχώς. Στην σημερινή εποχή, το εμπόριο άγριων-εξωτικών ειδών, αν και παράνομο, εξακολουθεί να ευδοκιμεί και να τρέφεται από την ματαιοδοξία των ανθρώπων. Σύμφωνα με μελέτες, το εμπόριο άγριας ζωής είναι το τρίτο μεγαλύτερο λαθρεμπόριο παγκοσμίως (μετά τα όπλα και τα ναρκωτικά), με καθαρά κέρδη πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ, και η δεύτερη μεγαλύτερη άμεση απειλή για τα είδη, μετά την καταστροφή του φυσικού τους περιβάλλοντος. Ως αποτέλεσμα του παράνομου εμπορίου, πολλά από τα διακινούμενα είδη απειλούνται με εξαφάνιση.
Η παράνομη διακίνηση της άγριας πανίδας περιλαμβάνει την σύλληψη των ζώων στο φυσικό τους περιβάλλον και την εμπορία είτε ζωντανών ζώων, είτε μελών που αφαιρούνται από αυτά μετά την θανάτωσή τους. Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, έχουν εισαχθεί εξωτικά είδη, κατά κύριο λόγο ως "κατοικίδια", λόγω μόδας.
Ως "εξωτικό", θεωρείται ένα άγριο είδος ζώου που δεν είναι ντόπιο και προέρχεται από κάποια άλλη περιοχή της γης, ενώ δεν έχει υπάρξει και δεν υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή της Ελλάδας ως μέρος ενός οικοσυστήματός της (όπως, για παράδειγμα, ιγκουάνα, τροπικά φίδια, πίθηκοι, αμερικανικοί σκίουροι, λευκοί σκαντζόχοιροι, παπαγάλοι και άλλα).
Ως ζώο συντροφιάς, ορίζεται ένα κατοικίδιο ζώο που ζει μαζί με τους ανθρώπους. Επομένως, η ένωση του όρου "εξωτικό" με τον όρο "κατοικίδιο" δεν μπορεί να υφίσταται, και ο όρος ""εξωτικό κατοικίδιο"" δεν ευσταθεί.
Άγριο είναι ένα είδος, η εξελικτική πορεία και τα πρότυπα συμπεριφοράς του οποίου δεν έχουν μεταβληθεί από τον άνθρωπο. Ένα άγριο ζώο είναι και παραμένει πάντα απρόβλεπτο και επικίνδυνο, ακόμα και μετά από αναπαραγωγή στην αιχμαλωσία.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι χρειάστηκαν τουλάχιστον πέντε χιλιάδες χρόνια, ίσως και περισσότερα, μέχρις ότου οι λύκοι να εξελιχτούν σε σκύλους. Συνεπώς, παρεμβάλλονται πολλές χιλιάδες χρόνια γενετικής επιλογής και εξέλιξης ανάμεσα σε ένα ζώο άγριο και σε ένα κατοικίδιο που, σε αντίθεση με τον άγριο πρόγονο του, δεν μπορεί να ζήσει χωρίς ανθρώπινη φροντίδα.
Τα εξωτικά είδη που πωλούνται στα pet shops προέρχονται είτε από παράνομη αιχμαλωσία, είτε από νόμιμους εκτροφείς, ενώ όλα τα ενδημικά είναι σίγουρο ότι έχουν συλληφθεί από την φύση, και συνεπώς η πώλησή τους είναι παράνομη. Η εκτροφή εξωτικών ειδών σε αιχμαλωσία είναι αρκετά δύσκολη και απαιτητική διαδικασία, και συνήθως σημειώνει μεγάλη αποτυχία, λόγω της ακαταλληλότητας των συνθηκών.
Προκειμένου λοιπόν να ικανοποιηθεί η ζήτηση της αγοράς, πολλά άτομα αιχμαλωτίζονται από την φύση, ενώ από παράνομη αιχμαλωσία προέρχονται κατά κανόνα και εκείνα που χρησιμοποιούνται ως γεννήτορες. Συνεπώς, η πιο διαδεδομένη πηγή εύρεσης-σύλληψης-διακίνησης άγριων ζώων είναι το φυσικό περιβάλλον. Τα ζώα αυτά αναγκάζονται να ταξιδέψουν πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα για να τοποθετηθούν στην βιτρίνα κάποιου pet shop. Σύμφωνα με επίσημες πηγές, στο χρονικό διάστημα 2000-2006 εισήχθησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες 1,5 δισεκατομμύρια ζωντανά ζώα* από 190 χώρες, κυρίως για να πουληθούν ως κατοικίδια. Το 80% των ζώων αυτών προερχόταν από άγριους πληθυσμούς, πάρα τους περί του αντιθέτου ισχυρισμούς των εμπόρων που τα διακίνησαν.
Σημαντικός αριθμός άγριων ζώων που συλλαμβάνονται από το φυσικό τους περιβάλλον, πεθαίνει κατά την σύλληψή του, εξαιτίας των βάναυσων και ακατάλληλων μεθόδων που χρησιμοποιούνται. Οι παγίδες σύλληψης αποτελούν ουσιαστικά παγίδες θανάτου, καθώς το ζώο συχνά καταλήγει λόγω τραυματισμού, ασιτίας, ή επίθεσης από κάποιο αρπακτικό. Μεγάλο ποσοστό των εξωτικών ζώων πεθαίνει πριν φτάσει στον τελικό προορισμό του.
Η μεταφορά γίνεται σε πολύ μικρά κλουβιά, συνωστισμένα, με κακές συνθήκες υγιεινής, χωρίς έλεγχο θερμοκρασίας, και με κακό αερισμό. Τις περισσότερες φορές, τα ζώα μένουν νηστικά για μεγάλα διαστήματα, είτε γιατί δεν τους παρέχεται τροφή, είτε γιατί δεν μπορούν να τραφούν κάτω από αυτές τις συνθήκες. Σύμφωνα με την οργάνωση Animal Aid, υπολογίζεται ότι έως και το 50% του ζωικού φορτίου πεθαίνει κατά την διάρκεια της μεταφοράς του.
Όσα ζώα καταφέρνουν να επιβιώσουν και να φτάσουν στους χώρους "έκθεσης", καλούνται να αντιμετωπίζουν παρόμοια κακοποίηση και ταλαιπωρία με ελλιπή διατροφή, τραυματισμούς και συνεχές στρες.
Μετά την αγορά ενός εξωτικού είδους, εκείνο που συχνά παρατηρείται είναι η αδυναμία του ιδιοκτήτη να καλύψει τις ανάγκες του (ζωτικός χώρος, διατροφή, σωστός χειρισμός για την αποφυγή του στρες ή του τραυματισμού του ζώου). Επιπλέον, συχνό φαινόμενο είναι και η αφαίρεση των δοντιών ή/και των νυχιών ώστε να μην μπορεί το ζώο να προκαλέσει βλάβη στον άνθρωπο. Συχνά, και η κτηνιατρική φροντίδα είναι ελλιπής, λόγω της απουσίας των ιδιαίτερων γνώσεων και της εμπειρίας που απαιτείται. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι ότι τα εξωτικά ζώα συχνά καταλήγουν παραμελημένα, κακοποιημένα ή και νεκρά.
Ορισμένοι ιδιοκτήτες διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του ζώου που απέκτησαν, και ότι είναι βάναυσο να το κρατάνε σε αιχμαλωσία. Έτσι, όταν δεν μπορούν πλέον να το χειριστούν και προτού αυτό πεθάνει, αποφασίζουν να το "απελευθερώσουν" για να επιβιώσει μόνο του, δηλαδή να το εγκαταλείψουν. Κάτι τέτοιο δεν είναι μόνο παράνομο και επικίνδυνο από πολλές απόψεις, αλλά και απάνθρωπο για το ίδιο το ζώο, καθώς αυτό δεν είναι προσαρμοσμένο στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Η πλειοψηφία των ζώων που εγκαταλείπονται σε ακατάλληλο γι’ αυτά περιβάλλον πεθαίνουν. Κάποια πεθαίνουν γρήγορα, είτε λόγω ατυχήματος είτε από επίθεση κάποιου αρπακτικού. Άλλα καταλήγουν με αργό θάνατο λόγω ασιτίας.
Η κατ’ εξακολούθηση σύλληψη ενός άγριου είδους, λόγω της συνεχούς ζήτησής του προς εμπορία, συνεπάγεται τη μείωση του πληθυσμού του, και κατ’ επέκταση την μεγιστοποίηση του κινδύνου εξαφάνισής του. Η εξαφάνιση ενός είδους μπορεί να επιφέρει στο οικοσύστημα μεγάλες ανισορροπίες και σοβαρές επιπτώσεις. Ένα υποθετικό παράδειγμα θα μπορούσε να είναι η εξαφάνιση του θαλάσσιου ιγκουάνα, η οποία θα προκαλούσε την αύξηση των φυκιών που με τη σειρά της θα οδηγούσε στη μείωση της ιχθυοπανίδας, με τελική συνέπεια τη μείωση των θαλασσοπουλιών αλλά και της αλιείας.
Η "απελευθέρωση" ενός εξωτικού ζώου σε περιβάλλον διαφορετικό από το φυσικό του, και εφόσον καταφέρει να επιβιώσει, μπορεί να το μετατρέψει σε επεμβατικό είδος. Τα επεμβατικά ή χωροκτητικά είδη μπορει να προκαλέσουν προβλήματα με πολλούς τρόπους: Γίνονται θηρευτές των ενδημικών ειδών, ανταγωνίζονται με τα ενδημικά είδη για τις περιορισμένες πηγές τροφής, και εισάγουν μικροοργανισμούς και ασθένειες που φυσιολογικά δεν υπάρχουν στην περιοχή.
Δύο παραδείγματα ''επεμβατισμού'' είναι η απελευθέρωση κουνελιών και φρύνων στην Αυστραλία, από όπου εκτόπισαν και εξαφάνισαν αρκετά ενδημικά μαρσιποφόρα, και η απελευθέρωση αμερικανικών νεροχελώνων στην περιοχή της Θέρμης του νόμου Θεσσαλονίκης, οι οποίες ανταγωνίζονται τις ελληνικές νεροχελώνες της περιοχής.
Επιπλέον, υπάρχουν αρκετοί μικροβιακοί παράγοντες (βακτήρια, παράσιτα και ιοί), με τους οποίους τα εξωτικά άγρια είδη μπορούν να μολύνουν τα ενδημικά της περιοχής στην οποία θα αφεθούν. Αυτό συμβαίνει διότι τα ενδημικά είδη δεν έχουν έρθει σε επαφή με τους αυτούς τους καινούργιους μικροοργανισμούς και δεν έχουν αναπτύξει την αντίστοιχη ανοσία. Συνεπώς, η εγκατάλειψη ενός εξωτικού είδους σε περιβάλλον διαφορετικό από το φυσικό του είναι πράξη ανεύθυνη και επικίνδυνη, όχι μόνο για το ίδιο αλλά και για τα άλλα είδη του οικοσυστήματος.
Τα άγρια-εξωτικά είδη, σε πολλές περιπτώσεις, μπορούν να θεωρηθούν επικίνδυνα και για τον φροντιστή τους, καθώς απαιτούν ειδικές συνθήκες διαβίωσης και χειρισμού. Τα λιοντάρια, οι τίγρεις, ακόμα και τα πρωτεύοντα, μπορεί να γίνουν επιθετικά και απρόβλεπτα, λόγω του συνεχούς στρες το οποίο υφίστανται. Ως αποτέλεσμα, υπάρχουν ήδη χιλιάδες καταγραφές** σχετικά με ανθρώπους (ενηλίκες αλλά και παιδιά) που έχουν τραυματιστεί ή καταλήξει από επίθεση αιχμαλωτισμένου άγριου ζώου.
Τέλος, τα άγρια - εξωτικά ζώα είναι φορείς διάφορων παθογόνων παραγόντων. Έρευνες έχουν δείξει πως το 77-90% των ερπετών που εισάγονται είναι φορείς σαλμονέλλας και το 90% των πράσινων ιγκουάνα φέρουν κάποιο στέλεχος εντερικών βακτηρίων. Επίσης, οι παπαγάλοι μακάο είναι φορείς του ερπητοϊού τύπου Β, σε ποσοστό 25%. Γενικότερα, τα εισαγόμενα εξωτικά είδη, απ' όπου και αν προέρχονται (φύση ή εκτροφείο), μπορεί να αποτελέσουν δεξαμενές διαφόρων ζωοανθρωπονόσων που μεταδίδονται με το δάγκωμα, το γρατζούνισμα, ή άλλους τρόπους. Μερικές τέτοιες ασθένειες είναι η χλαμυδίωση, η τζιαρντίωση, η ηπατίτιδα Α, η λύσσα, η φυματίωση, η ιλαρά, η ευλογιά των πιθήκων, η δερματοφυτίαση, η καντιντίαση, η μόλυνση από στρεπτόκοκκο, η καμπυλοβακτηριδίαση, η κλεμπσιέλα, και διάφορες (ένδο- και έξω-) παρασιτώσεις από νηματώδη, κεστώδη και αρθρόποδα.
Στον Δυτικό κόσμο, τα άγρια-εξωτικά είδη αντιμετωπίζονται ως εμπόρευμα, γι' αυτό μόνο αν σταματήσει η ζήτηση θα σταματήσει και η προσφορά.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να βοηθήσει κάποιος να σταματήσει το εμπόριο και η εκμετάλλευση των άγριων - εξωτικών ειδών: Δεν φυλακίζουμε/αιχμαλωτίζουμε άγρια είδη της ελληνικής πανίδας, δεν αγοράζουμε άγρια-εξωτικά είδη από pet-shop και εμπόρους, και δεν επισκεπτόμαστε καταστήματα και ιστοτόπους που πωλούν άγρια-εξωτικά είδη. Επίσης, δεν απελευθερώνουμε στην ελληνική φύση άγριο-εξωτικό είδος το οποίο έτυχε να έχουμε, ενημερώνουμε την οικογένεια και τους φίλους μας για το πρόβλημα, και δεν επισκεπτόμαστε ζωολογικούς κήπους και εκθέσεις ζώων που αποσκοπούν στο κέρδος.
Πηγή: https://www.drasi-agriazoi.gr/index.php/kouventes-2/191-emporia-agrion-eksotikon-zoon -- petshopschoriszoa -- zoosos
*και 3,24 δισεκατομμύρια μέχρι το 2014 [nationalgeographic, nature]!
**https://www.bornfreeusa.org/exotic-incidents-database/
Σχετικοί σύνδεσμοι:
peta, eurogroupforanimals, ifaw, worldanimalprotection, bornfree.uk, Brief History, Dangers, Ethics and Laws
Detailed Discussion of the Exotic Pet Trade: https://www.animallaw.info/article/detailed-discussion-exotic-pet-trade
,
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου