Ηλεκτρονικό Σημειωματάριο: Πέτρος Γαϊτάνος: η ΑΜΜΟΣ επιστρέφει

Ένα προσωπικό σημείωμα του Πέτρου Γαϊτάνου, αφιερωμένο στην Μαριανίνα Κριεζή

Η ΑΜΜΟΣ εμφανίστηκε στον εκδοτικό χώρο τον περασμένο αιώνα, το μακρινό όπως φαντάζει σήμερα 1982, από το διαμέρισμα που έμενα στην οδό Αρχελάου στο Παγκράτι, που πουλήθηκε αργότερα για να χρηματοδοτήσει τις εκδοτικές ανάγκες. Ο νέος εκδοτικός απέκτησε πολύ γρήγορα ένα κακάσχημο αυτοκίνητο μάρκας PONY -προϊόν της πρώτης ελληνικής προσπάθειας για δημιουργία αυτοκινητοβιομηχανίας- για τις ανάγκες της διανομής, και έναν υπολογιστή APPLE MACINTOSH για τις ανάγκες του σχεδιασμού των βιβλίων. Είχε πιαστεί, θυμάμαι, το χέρι μου να του μπαινοβγάζω δισκέτες μπας και τρέξει τα "βαρειά" εκδοτικά προγράμματα…!

Στην δυναμική της μεταδικτατορικής περιόδου, κυριαρχούσε η αναγκαιότητα ανανέωσης, εκσυγχρονισμού και εξωστρέφειας, και σε αυτήν είχαν ανταποκριθεί αρκετοί νέοι εκδότες, αλλά ήταν όλοι του «μεγαλίστικου». Το παιδικό είχε μείνει στάσιμο στην ηρωική εποχή των προπατόρων, με έντονο τον διδακτισμό και την υπεραπλούστευση, τόσο στο περιεχόμενο όσο και στην αισθητική -με λίγες εξαιρετικά φωτεινές εξαιρέσεις, τόσο εκδοτών όσο και συγγραφέων. Αυτό το κενό προσπάθησε να καλύψει η ΑΜΜΟΣ με το πρώτο της ξεκίνημα και, μετά από τόσα χρόνια, μου λένε πως το κατάφερε…

Η αλήθεια είναι πως βγάλαμε τολμηρά για την εποχή -ακόμη και για σήμερα- βιβλία. Και δεν αναφέρομαι τόσο στον Σποτ, τον Μπακακούλη, τον Σοκολάκη με την Ζαχαρούλα, την Φρικαντέλα -που μετά την ΑΜΜΟ βρήκαν άλλα σπίτια και συνεχίζουν μέχρι σήμερα την επιτυχημένη τους πορεία. Αναφέρομαι στις ποιητικές εικόνες της νεαρής τότε Λίζμπεθ Ζβέργκερ που πήρε αργότερα το Βραβείο Άντερσεν, στα Παιδικά Τραγούδια του Κρίστιαν Μόργκενστερν * -υπερρεαλιστή ποιητή του περασμένου αιώνα- στην "Ζωή ενός Θεάτρου σαν Παραμύθι" της Ελένης Καλλία, στην σειρά "Μια Κυριακή με..." τον Ρέμπραντ" και άλλους μεγάλους καλλιτέχνες, όπως ο Τσάπλιν και ο Πικάσο, και σε πολλά ακόμα...

Ο κύκλος των νέων ανθρώπων που αποτέλεσαν την ΑΜΜΟ, όσοι και όσες της έδωσαν ζωή και υπόσταση, ολοένα και μεγάλωνε μαζί με το κέφι, τα όνειρα, την ευθύνη και την πολλή δουλειά.

Είκοσι χρόνια αργότερα, το παιδικό βιβλίο είχε αναβαθμιστεί αισθητικά, χωρίς αυτό να βρίσκει πάντα αντίκρυσμα στο περιεχόμενο. Ο εκδοτικός αγώνας άρχισε να μεταβάλλεται και -από αντοχή- έγινε ταχύτητα. Η ΑΜΜΟΣ δεν μπορούσε και δεν ήθελε ν' ακολουθήσει αυτή την κούρσα -που είχε σαν συνέπεια να σκάσουν και μερικά μεγάλα κανόνια στο χώρο που μας επηρέασαν οικονομικά.

Αλλά είχαν προστεθεί και άλλες, μεγαλύτερες δυσκολίες. Αναφέρω -ενδεικτικά και μόνο- την σαρωτική δογματική και άκριτη κυριαρχία μιας "politically correct" αντίληψης που στην αρχική της φάση λειτουργούσε ισοπεδωτικά. Κυρίως όμως μια γενικευμένη αίσθηση -αόριστη σε πολλούς, σαφή σε άλλους- ότι βαδίζουμε μετέωροι στο κόσμο, ανάμεσα σε έναν ξεθωριασμένο παλιό κόσμο που φεύγει κι έναν απροσδιόριστο που αχνοφαίνεται μα καθυστερεί να φτάσει.

Το γύρισμα του αιώνα έφερε μια διάχυτη αβεβαιότητα, ανασφάλεια κι αμηχανία: Αν ήμασταν εκδότες του "μεγαλίστικου", θα βρίσκαμε τον τρόπο να συνεχίσουμε, συμβάλλοντας στον διάλογο ανάμεσα σε πολλά κι' ενδιαφέροντα ρεύματα σκέψης που αναπτύσσονταν τότε. Στο παιδικό όμως; Πώς να κατευθύνει η αβεβαιότητα την πράξη, και πώς να συνυπάρχει η αμηχανία με την ευθύνη; Δεν ξέρω αν η οδυνηρή και δύσκολη απόφαση της διακοπής λειτουργίας της ΑΜΜΟΥ ήταν καλή ή κακή, σωστή ή λαθεμένη… Ξέρω πως ήταν έντιμη…

Απομακρύνθηκα από τις εκδόσεις αλλά παρέμεινα σε έναν ευρύτερο χώρο ανάπτυξης περιεχομένου και επικοινωνίας, συνεργαζόμενος με ένα Ινστιτούτο του εξωτερικού για την δημιουργία μεγάλων εκθέσεων τέχνης και την περιοδεία τους στην ευρωπαϊκή μουσεία. Και καθώς η τέχνη διυλίζει το παρόν και ανιχνεύει -πρώτη αυτή- το μέλλον, μου έδωσε η δουλειά αυτή πολλά μαθήματα, τροφοδότησε σκέψεις, φώτισε σκοτεινές πλευρές και πρόσφερε απαντήσεις σε δύσκολα ερωτήματα. Αυτός ο κύκλος έκλεισε με τον COVID, που σαν το βλέμμα της Μέδουσας πάγωσε τον χρόνο, γιγαντώνοντας το παρόν, το εδώ και τώρα…

Το 2023, ο κύβος ερρίφθη, η ΑΜΜΟΣ συνεχίζει, και είμαστε ξανά μαζί! Το εκδοτικό τοπίο έχει αλλάξει, και είναι πολλοί σήμερα οι μικροί και οι μεγαλύτεροι εκδότες που κάνουν εξαιρετική δουλειά. Ξανά μαζί λοιπόν, παλιοί και νέοι συνάδελφοι! Έίναι πολλοί οι συγγραφείς και οι εικονογράφοι που έχουν ανανεώσει τον χώρο, οι ξεχωριστοί βιβλιοπώλες κι' εκπαιδευτικοί, οι κάτοχοι σάιτ για τα παιδιά, οι bloggers, όσοι ασχολούνται με το παιδί και τους νέους γονείς… Ξανά μαζί, λοιπόν, παλιοί και νέοι συνεργάτες και συνοδοιπόροι.

Οι παλιοί μας αναγνώστες είναι σήμερα νέοι γονείς. Τότε που ήταν παιδιά, η ΑΜΜΟΣ είχε ως σταθερό ζητούμενο την ανάπτυξη της φαντασίας και της δημιουργικότητας. Στα χρόνια που πέρασαν όμως, η ξεπέρασε την φαντασία και η δημιουργικότητα έχει βρει πολλούς δρόμους έκφρασης σε όλους τους τομείς. Σήμερα, έχουν μετατοπιστεί τα ζητούμενα. Απαραίτητα, πιστεύουμε, εφόδια ζωής είναι η ανάπτυξη της κριτικής ματιάς και σκέψης, η όξυνση της παρατηρητικότητας και της περιέργειας και, σιγά σιγά, η διαμόρφωση των κριτηρίων που θα στηρίξουν τις αυριανές προσωπικές επιλογές, από τα μικρότερα στα μεγαλύτερα. Τώρα που προσφέρονται ένα σωρό έτοιμες απαντήσεις, από όλους και για όλα, αποκτούν ξεχωριστή βαρύτητα και σημασία οι ερωτήσεις. Αυτά θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μαζί σας, για να γίνει το παιδικό βιβλίο οικογενειακή υπόθεση.

Αυτά, αλλά όχι μόνο… Ο ψηφιακός κόσμος είναι εδώ, κομμάτι της ζωής όλων, μικρών και μεγάλων. Και αν δεν θέλουμε να μας εντάξει στην δική του πλασματική πραγματικότητα, ας τον εντάξουμε πρώτοι εμείς, με τους δικούς μας όρους, στην δική μας αληθινή ζωή, χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Η ΑΜΜΟΣ ετοιμάζει και σε αυτόν τον τομέα τις προτάσεις της, το δικό της ψηφιακό περιεχόμενο, δίπλα και μαζί με τα βιβλία, δίπλα και μαζί με τα παιδιά και τους γονείς τους.

Αυτήν την αντίληψη θελήσαμε να εκφράσουμε και με το νέο λογότυπο της ΑΜΜΟΥ, που δεν είναι το κλασικό σήμα μιας εκδοτικής εταιρείας. Είναι, κυριολεκτικά, η υπογραφή της ομάδας που δίνει πνοή στο εγχείρημα, που δίνει στην ΑΜΜΟ τα χαρακτηριστικά ενός ζωντανού οργανισμού. Με αυτή την υπογραφή επισφραγίζουμε τη συμφωνία μεταξύ μας και δεσμευόμαστε σε αυτήν, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για όσα προτείνουμε σε εσάς και τα παιδιά σας.

Πέτρος Γαϊτάνος

Εκδόσεις Άμμος