Σαν ρόδινη ανάμνηση και σαν οφθαλμαπάτη: Μια ιστορία για ένα ροζ κορίτσι κι' ένα μαύρο καράβι

Πώς η Μαριανίνα Κριεζή και η Λένα Πλάτωνος έγραψαν το τραγούδι "Ρόζα Ροζαλία" - Με πληροφορίες από την αποκλειστική προδημοσίευση στο LIFO του βιβλίου του Γιώργου Ι. Αλλαμανή "Στον καιρό της Λιλιπούπολης" (Εκδόσεις Τόπος)

Ξημερώνει στη Λιλιπούπολη και, μαζί με τις αποχρώσεις της ροζ ανατολής, στους αιθέρες απλώνεται μια εξαίσια μελωδία. Ο Δόκτωρ Δρακατώρ καταλαβαίνει ότι προέρχεται από τη ροζ λατέρνα των αρχαίων Λιλιπούα, φτιαγμένη από τον πολύτιμο λίθο οπάλιο, που είναι θαμμένη στα σύννεφα της αρχαίας Παπουαλίλης. Σηκώνει ένα αερόστατο από ροζ ροδοπέταλο και, παρέα με τον Μπιξ Μπιξ, τη Χιονάτη και τον Πρίγκιπα, ακολουθούν το παλιό τραγούδι "Ρόζα Ροζαλία", που η αρχαία λατέρνα το έπαιζε κάθε ξημέρωμα στην Λεωφόρο των Παγωνιών. Εντοπίζουν την λατέρνα και την μεταφέρουν στην Λιλιπούπολη, όπου ο Δόκτωρ αποφασίζει να μην την φυλακίσει στο Μουσείο, αλλά να την κρατήσει για να βγαίνει η παρέα βόλτα κάθε χάραμα και να ξυπνάει τους Λιλιπουπολίτες με την μουσική. 

Στη ροδοζαχαρένια παραλία
μιλούσαν όλοι για τη Ρόζα Ροζαλία
που ‘χε στα δυό της μάγουλα
λιγάκι κρέμα φράουλα
κι έβγαζε βόλτα μες στη ροζ ανατολή
το γουρουνάκι της το τριανταφυλλί
και σύννεφα από ροζ πουλιά φλαμίνγκος
της κελαηδούσαν "Ρόζα ροδαλή".

Αχ! Ρόζα Ροζαλία
πάμε μαζί στη συναυλία
ν’ ανθίσει μ’ όλα τα βιολιά
μια ροζ μεγάλη βυσσινιά
στο πρώτο μας φιλί.

Στη ροδοζαχαρένια παραλία
μιλούν ακόμα για τη Ρόζα Ροζαλία
και λένε πως την άνοιξη
σα ρόδινη ανάμνηση
περνάει πέρα, μεσ' στη ροζ ανατολή
το γουρουνάκι της το τριανταφυλλί
και κάποια ροζ οπάλινη λατέρνα
ακόμα παίζει το "Ρόζα ροδαλή".

Αχ! Ρόζα, Ρόζα Ροζαλία…

 
Αυτό το τραγούδι ακούστηκε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 1980, σ' ένα επεισόδιο της ραδιοφωνικής εκπομπής του Τρίτου Προγράμματος "Εδώ Λιλιπούπολη", σε πρώτη ερμηνεία της Νένας Βενετσάνου, με βιολιστή τον 22χρονο τότε Γιώργο Δεμερτζή, και αργότερα ερμηνεύτηκε από την ίδια την Λένα Πλάτωνος, ενώ έχει καταγραφεί και με τη φωνή της Σαβίνας Γιαννάτου. Και ενώ υποτίθεται ότι λανσαρίστηκε για να μάθει στα πολύ μικρά παιδιά το ροζ χρώμα, στην πραγματικότητα δεν είναι για παιδιά. Είναι ένα μελαγχολικό τραγούδι για την απώλεια και την νοσταλγία, ένα τραγούδι γραμμένο με τον ιδιαίτερο (και αριστοτεχνικά πολυεπίπεδο) εκείνον τρόπο που είχε η Μαριανίνα να γράφει για τον έρωτα και τον θάνατο*. "Έτσι ήθελα να είναι αυτή η Ροζαλία. Και είναι μελαγχολικό τραγούδι, δεν είναι για παιδιά...", λέει η ίδια. 

Κατά την διάρκεια μιας συνέντευξης που κράτησε έξι ολόκληρες ώρες, τον Αύγουστο του 2018, η Μαριανίνα εξομολογείται στον Γιώργο Αλλαμανή ότι εμπνεύστηκε τους στίχους του τραγουδιού από ένα καράβι, στο οποίο ένας πρόγονος της οικογένειας Κριεζή είχε δώσει το όνομα Ροζαλία. Στην φαντασία της, ο πρόγονος αυτός ήταν ερωτευμένος με μια κοπέλλα που πέθανε, και κείνος δεν την ξέχασε ποτέ, δεν παντρεύτηκε, έβαψε το καράβι μαύρο και του έδωσε τ' όνομά της. Στην πραγματικότητα, ο Αντώνιος Δ. Κριεζής (1796-1865) διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας επί Όθωνα (1849-54), και από τον γάμο του με την Κυριακούλα Βούλγαρη, κυρία επί των τιμών της Αμαλίας και κόρη του αρχικοτζάμπαση (διοικητή) της Ύδρας Γεωργίου Βούλγαρη, απέκτησε τέσσερις γιους. Η "Ροζαλία" ήταν ένα παλιό σκαρί που ναυπηγήθηκε στη Μασσαλία, το 1790. Για τα κακά συναπαντήματα με τους πειρατές και το οθωμανικό ναυτικό, είχε τέσσερα κανόνια. Είχε και τρεις συνιδιοκτήτες, μεταξύ των οποίων ήταν και η οικογένεια Κριεζή.

Στην ίδια συνέντευξη, η Μαριανίνα λέει, μεταξύ άλλων ότι, για τους στίχους του τραγουδιού "Ρόζα Ροζαλία", χρησιμοποίησε την δομή του παραδοσιακού ιρλανδέζικου "Molly Malone", που μιλάει για την Μόλι, μια όμορφη ιχθυοπώλισσα, η οποία διαλαλεί τα θαλασσινά της, σπρώχνοντας το καρότσι της στους δρόμους του Δουβλίνου και, ακόμη και μετά τον θάνατό της, οι Δουβλινέζοι βλέπουν το φάντασμά της να ακολουθεί τις ίδιες διαδρομές. Όπως και στο τραγούδι της Molly Malone, το τραγούδι της Ροζαλίας έχει στιχουργικά δύο χρόνους. Στο πρώτο κουπλέ, η ηρωίδα ήταν ζωντανή και μιλούσαν γι' αυτήν, ενώ στο δεύτερο έχει πεθάνει και είναι άφαντη αλλά παρούσα "σαν ρόδινη ανάμνηση" και σαν οφθαλμαπάτη, και την μνημονεύουν ακόμα. Το ρεφρέν, στο μεταίχμιο ζωής και θανάτου, είναι ένα προσκλητήριο για έρωτα και μουσική. 

Το βιβλίο "Στον καιρό της Λιλιπούπολης", που θα κυκλοφορήσει στις 10 Μαΐου από τις εκδόσεις Τόπος, αποτελεί ένα εκτενές ρεπορτάζ για ενήλικες διαφόρων ηλικιών, που θα ήθελαν να "ταξιδέψουν" σε εποχές μεγάλων καλλιτεχνικών συναντήσεων. Μέσα στις 350 σελίδες του, ο Γιώργος Αλλαμανής καταγράφει για πρώτη φορά όλα όσα σχετίζονται με τη δημιουργία της θρυλικής ραδιοφωνικής εκπομπής "Εδώ Λιλιπούπολη"**. Για την συγγραφή του χρειάστηκαν, μεταξύ άλλων, πέντε χρόνια έρευνας και πενήντα μία αποκλειστικές συνεντεύξεις από συντελεστές της εκπομπής, ανάμεσα στους οποίους και η ακριβοθώρητη για τους περισσότερους δημοσιογράφους Μαριανίνα, που στον Γιώργο Αλλαμανή φάνηκε απολύτως διαθέσιμη να καταθέσει την ιστορία και την εμπιστοσύνη της.

 

Δείτε ολόκληρη την προδημοσίευση, εδώ: https://www.lifo.gr/culture/vivlio/pos-i-marianina-kriezi-kai-i-lena-platonos-egrapsan-aristoyrgimatiko-tragoydi-roza

 

*Δείτε επίσης τις Κούκλες και τις Γυάλινες γάτες

**google, manoshadjidakis