Τι είναι ο βιγκανισμός;

 

Με πληροφορίες από την ιστοσελιδα thefoodies.gr* και την Έλλη Στουρνα**

Η λέξη vegan προερχεται, από τον συνδιασμό των τριών πρώτων και των δύο τελευταίων  γραμμάτων της λέξης vegetarian (όπου vegetarianism σημαίνει χορτοφαγία). Ως προς την διατροφή, υποδηλώνει τον άνθρωπο που ακολουθεί αυστηρή η ολική χορτοφαγία (veganism), όμως αυτό δεν είναι το μόνο κριτηριο χαρακτηρισμού. 

Σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό*** της βρετανικής οργάνωσης Vegan Society, ο βιγκανισμός είναι ένας τρόπος ζωής που στοχεύει στο να αποκλείσει, στο μέτρο του δυνατού και εφικτού, όλες τις μορφές βίας και εκμετάλλευσης των ζωων για οποιονδήποτε σκοπό (παραγωγή τροφίμων και ειδών ένδυσης, έρευνα, διασκέδαση και συντροφιά ). Εισάγει και προάγει εναλλακτικους τρόπους κατανάλωσης προς όφελος των ανθρώπων, του περιβάλλοντος και των ίδιων των ζώων, και αποκλειει από την ανθρώπινη διατροφή όλα τα προϊόντα που προέρχονται εξ ολοκλήρου ή εν μέρει από ζώα. Συνεπώς, ο vegan τρόπος ζωής οδηγεί αφ ενός σε μια διατροφή χωρίς συστατικά που προέρχονται από ζώα, και αφ' ετερου (ευρύτερα) στην αποφυγή κάθε προϊόντος ή υπηρεσίας που προυποθετει εκμεταλλευση ζώων (όπως ο πειραματισμός πάνω σε ζώα ή η χρήση ζώων για διασκέδαση).

Η χορτοφαγία ως πρακτική υπάρχει εδώ και αιώνες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Στον κόσμο της Δύσης, οι χορτοφάγοι άρχισαν να οργανώνονται από τα μέσα του 19ου αιώνα. Η Vegetarian Society ιδρύθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1847, μεταξύ άλλων και με την έκδοση ενός περιοδικού.

Το 1944, κάποια μέλη ζήτησαν από την οργανωση να διαμορφωθει στο περιοδικο μια χωριστή ενότητα που, εκτός από το κρέας, θα απέκλειε από την διατροφή και την καταναλωση γαλακτοκομικων προϊόντων,  το αίτημα τους όμως δεν έγινε δεκτό, και τότε αυτά τα μέλη προχώρησαν σε χωριστη περιοδικη εκδοση. Υπεύθυνος για την κίνηση αυτή ήταν ο Donald Watson (1910 - 2005), ο οποίος, ονόμασε την νέα εκδοση "The Vegan News", εγκαινιάζοντας ετσι, μαζί με την σύντροφό του, Dorothy Morgan, τον όρο "vegan". 

Στις αρχές Νοεμβρίου του ίδιου έτους, πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση των μελων της νέας οργάνωσης που προεκυψε. Η οργάνωση αυτή ονομαστηκε τότε "Vegan Society" και πρεσβευε πως η αποχή από το κρέας δεν ηταν αρκετή, και πως ο αποκλεισμός όλων των προϊόντων ζωικής προέλευσης ηταν απαραίτητος. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Νοέμβριος θεωρείται παγκοσμίως ως μήνας του βιγκανισμού (World Vegan Month).

Ένα χρόνο αργότερα, το 1945, το περιοδικο "The Vegan News" μετονομάστηκε σε "The Vegan", και το 1948 απέκτησε τον υπότιτλο "Υποστηρίζοντας έναν τρόπο ζωής χωρίς εκμετάλλευση", δίνοντας έμφαση στην ηθική διάσταση του βιγκανισμου και υιοθετώντας εναν τρόπο ζωής που αποποιείται την θανάτωση, τον βασανισμό και την εκμετάλλευση των ζώων συνολικά.

Από το 1944 μέχρι και σήμερα, έχουν αλλάξει πολλά. Ολοένα και περισσοτεροι άνθρωποι υιοθετούν αυτό τον τρόπο ζωής, ενώ παράλληλα εταιρείες κάθε είδους δημιουργούν vegan προϊόντα για να αντικαταστήσουν την παραδοσιακή χρήση των ζωικών σε κάθε τομέα. Έτσι, εκτός από υποκατάστατα κρέατος, γαλακτοκομικών και αυγών, υπάρχουν πλεον vegan καθαριστικά, καλλυντικά και παπούτσια. Ακομη, πέρα από τις εταιρείες παραγωγής vegan προϊόντων, δεν είναι λίγες και οι κτηνοτροφικές μοναδες που αλλάζουν δραστηριότητα και στρέφονται στην παραγωγη φυτικών προϊόντων. 

Στην ιστοσελίδα thefoodies.gr μπορείτε να ενημερωθείτε για όλα τα vegan υποκατάστατα κρεατος, τυριων και αυγων. Μπορείτε επίσης να βρείτε vegan παπουτσια, καλλυντικα, καθαριστικα και διαφωτιστικα ντοκιμαντερ.****

Η χορτοφαγική διατροφή, ο υγιεινός τρόπος ζωής, η προστασία του περιβάλλοντος αλλά και τα δικαιώματα των ζώων φαίνεται να απασχολούν χρόνο με το χρόνο όλο και περισσότερα άτομα και στην Ελλάδα. Στο Facebook, η μεγαλύτερη vegan ομαδα, Vegans in Greece, αριθμεί πλέον περισσότερα από 22 χιλιαδες μελη, ενώ η μεγαλύτερη vegan σελίδα, Greek Vegans, έχει σχεδον 65 χιλιάδες ακόλουθους. 

Ακόμα, τα vegan και χορτοφαγικά εστιατόρια αυξάνονται κάθε χρόνο. Μέχρι την άνοιξη του 2021, είχαμε ήδη 31 vegan εστιατόρια και 43 χορτοφαγικά. Αναλυτικός κατάλογος των ελληνικών χορτοφαγικων και vegan εστιατορίων υπάρχει στις ιστοσελιδες HappyCow.net  και Vegan Guide Greece.

Η ανοδική τάση του βιγκανισμου στην Ελλάδα φαίνεται και από την επισκεψιμότητα του Μη Κερδοσκοπικού Φορέα Vegan Life Festival (Facebook) που διοργανώνει vegan φεστιβάλ στην Αθήνα, την Θεσσαλονίκη και τα Χανιά. Το πρώτο vegan φεστιβάλ της χώρας, Vegan Life Festival της Αθήνας, πραγματοποιείται από το 2016 και έχει πλέον καταστεί το μεγαλύτερο σε προσελευση vegan festival της Ευρώπης. 

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι, από το 2020, το Τμήμα Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ και το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ συνδιοργανώνουν το Διιδρυματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΠΜΣ) Ζώα: Ηθική, Δίκαιο, Ευζωία, με την υποστήριξη του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ και των Επιστημονικών Ινστιτούτων The Animals and Society Institute (ASI) και Humane Society Institute for Science and Policy της Επιστημονικής Εταιρείας Humane Society of the United States. 

*Βιγκανισμός: Η ιστορία του κινήματος και η ταχεία ανάπτυξή του στην Ελλάδα

**Τα ζώα δεν είναι εδώ για εμας, είναι εδώ με εμας

***"Veganism is a philosophy and way of living which seeks to exclude—as far as is possible and practicable—all forms of exploitation of, and cruelty to, animals for food, clothing or any other purpose; and by extension, promotes the development and use of animal-free alternatives for the benefit of animals, humans and the environment. In dietary terms it denotes the practice of dispensing with all products derived wholly or partly from animals". 

**** Σχετικά ντοκιμαντέρ επίσης εδω, εδω και εδώ: https://veganthessaloniki.gr/ntokimanter-omilies/ 

Το "Dominion" είναι ένα αυστραλιανό ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους (παραγωγής 2015), που γυρίστηκε με drones και κρυφές κάμερες και φέρνει στο φως την σκοτεινή πραγματικότητα της σύγχρονης κτηνοτροφίας, αμφισβητώντας την ηθική και την εγκυρότητα της κυριαρχίας του ανθρώπου πάνω στα ζώα. Μπορείτε να το δείτε επιλέγοντας ελληνικούς υπότιτλους εδώ: https://youtu.be/LQRAfJyEsko?si=sarKjT4wyoY6mqq1

Photo1 at Fb [https://gelastazwakia.blogspot.com/]

Photo3 at https://www.solon.org.gr/2017/01/10/einai-o-vigkanismos-anoite-tou-pavlou-ioannidi/